Pamiątki z ferii w Zakopanem: "jaja górala", pluszowy rekin lub obraz ze św. Janem Pawłem II

Pod Wielką Krokiew w Zakopanem zjedzie niedługo światowa czołówka skoczków narciarskich. Za sportowcami przyjadą setki albo tysiące turystów zza granicy. Pod słynną zakopiańską skocznią będą mogli zjeść pizzę, kiełbasę z rusztu, kaszankę, kebab, a także gofry z bitą śmietaną albo owoce w czekoladzie. Po posiłku ruszą na zakupy do pobliskich straganów. Co tam znajdą?

Szczerość sprzedawców pod Wielką Krokwią momentami aż zapiera dech. - Te drewniane rzeźby strugają i przywożą do nas z Bieszczad. Reszta z kolorowego plastiku to chińszczyzna dla dzieci. Ja szczera babka jestem. Naszym chłopom już nic się nie chce, nawet strugać - mówi jedna z handlarek kiedy odwiedzamy jej stoisko.

- A po ile te plastikowe sanki? - pyta ją mężczyzna. - Teraz po 150 zł. Niech pan bierze, bo jak wróci mój stary to będzie drożej - odpowiada handlarka.

JAKUB WŁODEK

Wszyscy są bardzo uprzejmi. Dudki wędrują z rąk klientów do rąk sprzedawców. Rodzice kupują sobie za nie spokój u dzieci. Młodzi mężczyźni negocjują zakupy ze swoimi partnerkami. Ulicą mkną samochody. Wystarczy rzut oka na tablice rejestracyjne, by zorientować się, kto właśnie przyjechał na ferie pod Giewontem: OP, DZL, WP i ZS. Jadą SUV-y z napędem na cztery koła, za nimi luksusowe marki z przyciemnianymi szybami. Od tygodnia w Zakopanem są wczasowicze z województw: mazowieckiego, dolnośląskiego, opolskiego i zachodniopomorskiego. Niektórzy właśnie planują już powrót do domu, na straganach szukają pamiątek, targują się z góralami.

Sprawdziliśmy, co można kupić na dwóch najważniejszych bazarach w stolicy Tatr: pod Wielką Krokwią i pod Gubałówką. Przedstawiamy nasz subiektywny przegląd pamiątek.

Jak twierdzą miejscowi sprzedawcy, jest to absolutny hit sezonu i must-have z Zakopanego. Przynajmniej jeden z dwóch, bo w ofercie są jeszcze "Cycki góralki", o których będzie we dalszej części.

Słynne jaja to drewniane kule przymocowane do drewnianej deski. Opatrzone są krótkim komentarzem (pisownia oryginalna): "Gdy cię życie nie rozpieszcza i lekko żyć nie pozwala, musisz mieć twardy charakter i wielkie jaja górala".

Wybór skarpet może przytłoczyć w pierwszej chwili. Niestety, sprzedawcy nie byli w stanie powiedzieć nam z jakiego zostały wykonane materiału. Oprócz nadrukowanego zdjęcia Giewontu, znaleźć na nich można m.in. konie, psy. w zasadzie pełen inwentarz z góralskiej zagrody.

Zakopane, podobnie jak inne polskie miasta, uległo modzie na odzież patriotyczną. Przy samych Krupówkach są co najmniej dwa sklepy z "polskimi koszulkami" i "akcesoriami patriotycznymi". Sprzedawcom nie przeszkadza to, że obok koszulki z białym orłem wiszą T-shirty z logiem Batmana albo listkiem marihuany. Wśród akcesoriów znaleźć można m.in. tzw. nerki z kotwicą Polski Walczącej.

JAKUB WŁODEK

Górale znani są z oszczędności i przedsiębiorczości. Nie dziwi więc, że na straganach pod Gubałówką znaleźć można wizerunek chasyda wykonany na sklejce, z przyklejonym jednym groszem albo domalowanym symbolem amerykańskiego dolara. Żyd ma przynieść powodzenie w gromadzeniu majątku. Często opatrzony jest krótkim komentarzem, np. "Żyd w sieni, pieniądz w kieszeni" albo "Kiedy bida to do Żyda".

Sprzedawcy zapewniają że nie można zrobić sobie nimi krzywdy. Noże są wykonane ze sklejki i przypominają wojskowe. Być może podobne na wyposażeniu mają rekruci Wojskowej Obrony Terytorialnej.

Po pierwsze: Polak, po drugie: papież, po trzecie: zapalony górski piechur. Św. Jan Paweł II na zakopiańskich straganach jest wszechobecny. Często namalowany jest na płótnach właśnie w górskim krajobrazie, z ośnieżonymi szczytami w tle. Czasem przysiądzie nad potokiem, innym znów razem odpocznie na łące albo pod drzewem. Nie przeszkadza mu to, że tuż obok sprzedawane są "cycki góralki".

Zaraz po "jajach górala" drugi must-have z Zakopanego (tak twierdzą sprzedawcy). Wykonane są z drewna i opatrzone krótkim komentarzem (pisownia oryginalna): "Gdy życie cię nie rozpieszcza i chcesz go przejść bez walki, musisz mieć twardy charakter i wielkie cycki góralki".

Kiczowate landszafty i odblaskowe elementy, absolutna feeria barw i różnorodność kształtów. Zakopane nie pozostaje w tyle w kreowaniu mody na magnesy na lodówkę. Na jednych są oscypki w narciarskich czapeczkach, na innych owce z wybałuszonymi oczyma.

Wypas owiec to nieodłączna cześć kultury i tradycji góralskiej. Bez nich nie byłoby słynnych oscypków, które tak chętnie wszyscy zajadają. Ostatnio częściej na ciepło z żurawiną, bo taka przyszła moda. Razem z nią prawdopodobnie przyszła też moda na owce w innych kolorach niż naturalne. Mowa oczywiście o pluszowych przytulankach. Pod Wielką Krokwią znaleźć można owce: różowe, niebieskie i zielone. Wszystkie podpisane dla pewności "Zakopane".

Ciupagi znają wszyscy Polacy i wielu z nich ma już przynajmniej jedną sztukę. Na ciupagach jednak arsenał białej góralskiej broni się nie kończy. Pod Gubałówką kupić możemy też toporki w kilku rodzajach. Jedne luzem, inne wbite w pniaczek. Można postawić na biurku albo zawiesić na ścianie. Na miejscu grawerują czasem napisy, o taki na przykład: "Zakopane - masz przerąbane". I wszystko jasne.

Być może nie zawsze Chrystus przypomina Chrystusa, a ostatnia wieczerza bardziej wygląda jak luźne spotkanie kolegów przy stole. Ale nie o to przecież chodzi. Na zakopiańskich straganach roi się wręcz od dewocjonaliów, które sąsiadują z postaciami z innych bajek: "Gumisiów", "Śpiącej Królewny", czy "Władcy Pierścieni".

JAKUB WŁODEK

Ledwo skończyło się Boże Narodzenie, ale pod Gubałówką nie próżnują. Jeden ze straganów w swojej ofercie proponuje tylko i wyłącznie wielkanocne dekoracje: zajączki, kurczaczki i palemki.

Kuchenne akcesoria również mają swoje miejsce pod Gubałówką. Zaskoczyć może jednak to, że część z nich przeznaczona jest tylko i wyłącznie do dekoracji wnętrz. Wszystko przez to, że są podziurawione.

Przezroczyste, świecące. dzieci je kochają. Nie kochają ich za to ani konie ani fiakrzy z Krupówek. Mało tego, fiakrzy to właśnie handlarzy balonami obwiniają o płoszenie koni. W ostatni weekend o mało przez to nie doszło do tragedii. Spłoszony koń staranował chłopca. Fiakrzy twierdzą, że to właśnie widok balonów go wystraszył.

Kiedyś dzieci lepiły śnieżki rękami. Ale przyszła nowa plastikowa technologia, która pozwala im to robić bez dotykania śniegu. Do tego właśnie służy śnieżkolep, jak wytłumaczyli nam mali wczasowicze. Sprawdza się on wręcz doskonale na Krupówkach, gdzie udeptany śnieg przypomina bardziej błoto niż biały puch. Tam dzieci tym chętniej korzystają ze śnieżkolepu. Po co się brudzić?

Prawdopodobnie największym zaskoczeniem, jakie spotka turystów robiących zakupy w Zakopanym będą pluszowe zwierzaki, które raczej kojarzone są z oceanami. Pod Gubałówka kupić bowiem można orki, a nawet rekiny. Tym bardziej jest to zaskakujące, że kiedy bliżej się im przyjrzeć, okazuje się, że przyjechały one w Tatry z. Krakowa.

JAKUB WŁODEK