Luty 1937. Fragment wykopu pod fundament zapory (Narodowe Archiwum Cyfrowe)
Prace przy budowie zapory i elektrowni w Rożnowie rozpoczęły się w roku 1935, a zakończyły już w czasie wojny. W 1941 r. zaczęło się napełnianie zbiornika - całkowite napełnienie osiągnięto w 1943 roku, po wiosennych i letnich wezbraniach wód.
Ujarzmianie Dunajca - relacja reportera (Światowid, 1937, nr 13):
Przed dwoma laty rozpoczęto w Rożnowie (województwo krakowskie) budowę zapory betonowej, która spiętrzy wody tej rzeki na przestrzeni od Rożnowa po Marcinkowice. Pierwsze polany tej gigantycznej budowli przygotował jeszcze przed wojną inż. Pomianowski z ramienia Galicyjskiego Wydziału Krajowego, inicjatywę dalszą podjął Wydział Dróg Wodnych Min. Komunikacji, który opracował szczegółowe plany, mające na celu ujarzmienie Dunajca w jego górnym biegu, a przez to zapobieżenie klęskom powodzi, powodowane rokrocznie przez tę rzekę.
Zapora będzie gotowa dopiero w 1941 roku, choć roboty prowadzone są bardzo intensywnie, przy udziale od 800 do 2000 robotników. Zapora będzie miała 550 m długości a wysokości wraz z fundamentem 50 m, pojemności zaś 316.000 m3. Powierzchnia zalewu wynosić będzie około 18 km2. Woda z zapory będzie szła przez trzy turbiny elektrowni, które dostarczą łącznie 50.000 kw. prądu. Elektryczność z Rożnowa będzie szła do Mościc, a stamtąd do Warszawy.
ZOBACZ FILMOWĄ RELACJĘ Z BUDOWY:
Marzec 1937. Rożnów - fragmenty zabudowań fabryki betonu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Ujarzmianie Dunajca - relacja reportera - cd. (Światowid, 1937, nr 13):
Obecnie rozpoczęto już roboty wiosenne, a w najbliższym czasie zostanie uruchomiona betoniarnia, zbudowana przez firmę amerykańską 'Almacoa'. Betoniarnia ta jest największą w Europie.
Marzec 1937. Rożnów (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Ujarzmianie Dunajca - relacja reportera - cd. (Światowid, 1937, nr 13):
Niełatwo dostać się do Rożnowa, zwłaszcza po wiosennych roztopach, gdy drogi są pełne niebezpiecznych dołów wypukłości. Ale auto pokonywa szybko te przeszkody. Gorzej jest z przeprawą przez Dunajec na promie, bo woda wezbrana i szeroka. Prawdziwa jednak Golgota zaczyna się po drugiej stronie Dunajca, bo droga tam prawie nie do przebycia.
Ale oto już Rożnów. Wieś ta w XIV wieku należała należała do rodziny Rożenów i za żoną Rożenówną dostała się Zawiszy Czarnemu. Na górze wznoszą się po dziś jeszcze ruiny zamku, w którym podobno kilkakrotnie bawił Zawisza Czarny. (...)
W odległości 18 km od przeprawy widać las masztów i zabudowań. To teren budowy zapory. Korzystam z gościnności inż. Zawodzkiego - który udziela mi objaśnień.
Marzec 1937. Rożnów - konstrukcja kolejki (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Ujarzmianie Dunajca - relacja reportera - cd. (Światowid, 1937, nr 13):
Zbliżamy się do olbrzymiego dołu, w którym pracują setki ludzi. To właśnie wykop i fundament przyszłej zapory. Wznosi się nad tą otchłanią rama żelazna, wysoka na 86 m. Niełatwo było ją zmontować. Ale uczynili to sprawnie ci sami robotnicy, którzy pracowali przy budowie kolejki linowej na Kasprowym i otrzaskali się z przepaściami.
Rama ta jest podporą dla kolejki linowej, dowożącej materjał budowlany i dla lin, dźwigających tzw. transportery taśmowe, którymi doprowadzany jest beton z miejsca fabrykacji do fundamentów. Co chwila rozlegają się detonacje. Skały bowiem rozsadza się dynamitem.
Marzec 1937. Fragment betoniarni w Rożnowie - szyny kolejki wąskotorowej, łączącej Rożnów z Marcinkowicami (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Ujarzmianie Dunajca - relacja reportera - cd. (Światowid, 1937, nr 13):
Wąskotorowa kolejka utrzymuje połączenie z Marcinkowicami, stacją kolejową w pobliżu Nowego Sącza. Gdy zapora zostanie wybudowana, niebezpieczeństwo powodzi poważnie zmniejszy się. Zbiornik magazynować będzie bowiem wodę. Obliczono np., że gdyby zapora w Rożnowie istniała w 1934 roku, to poziom Dunajca w czasie powodzi obniżyłby się o dwa metry, a teren zalewu o połowę.
Opuszczam Rożnów, pokrzepiony na duchu. Widziałem bowiem początek dzieła, którego zazdrościć nam będzie Europa.
Osęka
Marzec 1937. Na placu budowy zapory wodnej w Rożnowie. W głębi widoczne koryto Dunajca (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Marzec 1937. Robotnicy na budowie zapory (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Marzec 1937. Robotnicy przy pracy (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Zapora na Dunajcu w Rożnowie w trakcie budowy (Narodowe Archiwum Cyfrowe)
Maj 1937. Budowa zapory w Rożnowie. Widać m.in. dźwigi, wagoniki z piachem, pochylnie (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
2 października 1937. Budowa zapory w Rożnowie - szalowanie. (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
2 października 1937. Transporter dostarczający beton (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Listopad 1938. Rury przepustowe najniższej kondygnacji zapory, którymi odprowadzana jest woda (Narodowe Archiwum Cyfrowe)
Listopad 1938. Budowa zapory wodnej - widok z góry (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Sierpień 1939. Fragment ściany zapory w Rożnowie (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Sierpień 1939. Robotnicy przy wylewaniu betonu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Sierpień 1939. Robotnicy przy wylewaniu betonu z dystrybutora (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Sierpień 1939. Ogólny widok budowy zapory na Dunajcu w Rożnowie (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Wrzesień 1939. Budowa zapory w Rożnowie. Na pierwszym planie grodza, za nią mur oporowy kanału przelewowego (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Wrzesień 1939. Robotnicy przy pracy na ścianie zapory (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Budowa zapory podczas okupacji. Na zdjęciu: inżynier podczas rozmowy z niemieckim dziennikarzem (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Ściana zapory na Dunajcu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Fragment terenu budowy. (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Zapora wodna na Dunajcu podczas budowy (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Fragment zapory (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Fragment budowanej zapory na Dunajcu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Otto von Wachter w towarzystwie wyższych funkcjonariuszy Generalnego Gubernatorstwa zwiedza budowę zapory wodnej w Rożnowie (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
Ściana zapory na Dunajcu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Zapora na Dunajcu (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
1941. Zapora na Dunajcu - widok z góry (Narodowe Archiwum Cyfrowe).
ZAPORA W ROŻNOWIE DZISIAJ - Zespół Elektrowni Wodnych Kraków. Dane według tauron-ekoenergia.pl :
Zapora ma 550m długości, jej całkowita szerokość w koronie wynosi 9 m, a wysokość od gruntu 32,5m. Stały przepływ wody wykorzystano do uruchomienia czteroturbinowej elektrowni wodnej, wbudowanej w środek zapory. Betonowy mur o szerokości 40 m stoi na fundamencie wpuszczonym 17m w podłoże. We wschodniej części zapory znajdują się przepławki (system stopniowych basenów) dla ryb wędrujących w górę rzeki na doroczne tarło. W zachodniej części znajduje się pięć przepływów i siedem upustów dla wysokiej wody.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze