Wschodnia część Krakowa. Pierwotnie miała być odrębnym miastem, wzniesionym z myślą o pracownikach kombinatu metalurgicznego - sztandarowej inwestycji tzw. planu sześcioletniego (1950-1955). Z dniem 1 stycznia 1951 Nowa Huta stała się dzielnicą Krakowa.
Oficjalny początek budowy nowego miasta dla 100 tysięcy mieszkańców to 23 czerwca 1949 roku. Pierwsze bloki z charakterystycznymi czterospadowymi dachami zaczęto wznosić na terenie wsi Mogiła - najstarszy budynek nosi obecnie numer 14, znajduje się na os. Wandy (o rozpoczętej tutaj budowie przypomina tablica pamiątkowa). Wznoszenie miasta wiązało się z wywłaszczeniami dotychczasowych właścicieli gruntów - mieszkańców tutejszych wsi czy istniejącego tu od średniowiecza opactwa Cystersów.
Kolejne bloki powstawały na os. Młodości, Na Skarpie - w wielu z nich początkowo mieściły się hotele robotnicze. W tym czasie nie było jeszcze projektu centrum nowego miasta - miał go opracować Tadeusz Ptaszycki, mianowany w 1949 roku generalnym projektantem Nowej Huty.
Wraz z zespołem opracował on plan miasta z głównym placem (obecnie Plac Centralny im. Ronalda Reagana), promieniście rozchodzącymi się od niego ulicami oraz z czterema sektorami (Centrum A, B, C, D - i dalej: A1, B1, C1 itd.). Wysokość budynków była zróżnicowana: im bliżej centrum, tym wyżej się wznosiły. Dwie zaprojektowane arterie miały szczególne znaczenie. Pierwsza z nich to szeroka Aleja Lenina (obecnie Aleja Solidarności), prowadząca do bram kombinatu metalurgicznego (Huty im. Lenina - obecnie Arcelor Mittal Poland) - mająca podkreślać związek miasta ze "sztandarową budową socjalizmu". Druga kluczowa arteria to Aleja Róż, prowadząca do miejsca, na którym miał stanąć miejski ratusz z wysoką wieżą, a obok niego dwa gmachy: dom partii i dom związków zawodowych (tych budynków nie zrealizowano).
Reprezentacyjne obiekty ozdobiono zgodnie z ówczesną estetyką (oraz hasłem: "architektura socjalistyczna w treści i narodowa w formie"). Szczególnie widać to w otoczeniu Placu Centralnego, w budynkach Centrum Administracyjnego kombinatu (tzw. "Pałac Dożów"), dawnych kinach: Świt i Światowid. Ponieważ budowa miała miejsce w czasie "zimnej wojny", pod budynkami powstały także liczne schrony (dziś to jedna z turystycznych atrakcji dzielnicy).
Architekci zaprojektowali osiedla z wewnętrznymi podwórkami (sprzyjającymi integracji mieszkańców), z niezbędną infrastrukturą w bliskiej okolicy (przedszkola, szkoły, sklepy), zatopione we wszechobecnej zieleni. Te m.in. cechy sprawiają, że najstarsza część Nowej Huty uważana jest obecnie za miejsce wygodne do mieszkania.
Gdy dzielnica zaczęła się rozrastać, kolejne osiedla powstawały już poza pierwotnym obrębem Nowej Huty. Miały też inny charakter.
Mieszkańcy "wzorcowego miasta socjalistycznego" szybko zbuntowali się przeciw komunistycznej władzy. Do ostrego konfliktu doszło już w kwietniu 1960 roku, gdy władza cofnęła pozwolenie na budowę kościoła na os. Teatralnym. Mieszkańcy (w tym wielu robotników z kombinatu) starli się wówczas z oddziałami milicji, padły strzały, wiele osób aresztowano. Władza nie odważyła się ostatecznie usunąć bronionego przez wiernych krzyża. Na pierwszą nowohucką świątynię robotnicy musieli jednak długo poczekać. W staraniach o budowę kościoła wspierał ich ówczesny kardynał Karol Wojtyła. On też ostatecznie poświęcił w maju 1977 roku Kościół Matki Bożej Królowej Polski, zwany Arką Pana. Świątynia ma oryginalny kształt - przypomina łódź, nad nią wznosi się 70-metrowy maszt - krzyż. To jeden z najciekawszych przykładów współczesnej architektury sakralnej.
W latach 80-tych XX wieku Nowa Huta stała się bastionem "Solidarności" i ośrodkiem oporu przeciwko komunistycznej władzy. W kombinacie metalurgicznym dochodziło do strajków, nowohuckie ulice stały się areną zaciekłych walk z milicją i ZOMO. Obiektem ataków był także stojący w dzielnicy pomnik Włodzimierza Lenina - jeszcze zresztą wcześniej, w kwietniu 1979 r., doszło do próby wysadzenia go w powietrze.
Przemiany polityczne, jakie nastąpiły po 1989 roku, przyniosły wiele zmian w dzielnicy. Pojawiły się też nowe problemy, zwłaszcza bezrobocie (zatrudnienie w kombinacie zmniejszyło się drastycznie, z 39 tys. do ok. 3 tys. osób).
Obecnie (wskutek nowego podziału administracyjnego miasta z 1990 roku) na obszarze Nowej Huty znajduje się pięć dzielnic samorządowych Krakowa: Bieńczyce, Czyżyny, Mistrzejowice, Nowa Huta i Wzgórza Krzesławickie. Obszar ten zamieszkuje ok. 300 tysięcy mieszkańców.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
