Kraków pod austriackim panowaniem. Wojsko na Wawelu, na ulicach i na kursach [ZDJĘCIA ARCHIWALNE]

Wartownia austriacka koło Katedry Wawelskiej, 1902. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-III-263).

Flotylla Wiślana pod Wawelem w Krakowie (widoczny na zdjęciu skrót SMS oznacza Seiner Majestät Schiff, Okręt Jego Cesarskiej Mości), ok. 1918. W skład Flotylli wchodził SMS 'Melsztyn', SMS 'Wanda', SMS 'Kopernik', SMS 'Tyniec' oraz SMS 'Wawel'. Okrętem flagowym byl SMS 'Dunajec'. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-IV-149)

Ćwiczenia wojskowe na krakowskich Błoniach, w tle Kopiec Kościuszki. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-III-749).

Szkoła rehabilitacyjna dla inwalidów wojennych z protezami - kurs rolniczy w Rakowicach, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-433).

Nowości Illustrowane z 20 stycznia 1917 tak opisywały rozwijające się w Krakowie formy pomocy dla okaleczonych na I wojnie żołnierzy:

'Wojna, która się sroży już rok trzeci i to głownie na naszych ziemiach, pociągnęła za sobą mnóstwo ofiar w ludziach. Część dzielnych obrońców rodzinnego kraju poległa śmiercią bohaterską na polu chwały, część ich wróciła już wprawdzie z frontu między swoich, ale jako kaleki i inwalidzi. Gdy pierwszym poświęcamy żałosne wspomnienie, wielbiąc ich męstwo i ofiarność, tem serdeczniej natomiast zając się musimy losem drugich, by nie stali się ciężarem społeczeństwa, ale znaleźli po wojnie zajęcie, umożliwiające im zarobienie sobie uczciwie na kawałek chleba.

Taki cel i zadanie wytknął sobie Komitet opieki wojennej nad inwalidami i w całym kraju pozakładał szkoły fachowe, mające żołnierzy-inwalidów przysposobić do przyszłego praktycznego zawodu w miarę ich zdolności umysłowych i fizycznych.

Szkoły te rozwijają się nadzwyczaj pomyślnie. Zarząd wojskowy nie szczędzi funduszów na ich uposażenie, w parze z nim idzie i dobroczynność ogółu, spieszącego w miarę możności i sił z wydatną bardzo pomocą materyalną i moralną. Kierownicy i komendanci szkół pracują z poświęceniem dla dobra nieszczęśliwych, a ci, niedawno żołnierze, dziś uczniowie, z wzorową pilnością i gorliwością przyswajają sobie najróżnorodniejsze wiadomości, by z nich w późniejszem życiu praktycznie skorzystać.

I w Krakowie założono też Szkołę dla inwalidów wojennych, a oddział jej przemysłowy, mieszczący się przy ulicy Smoleńsk l.9, ma na celu kształcenie zdolnych do zawodu praktycznego byłych żołnierzy w rozmaitych kategoryach rękodzieła i przemysłu.

Oddziały przemysłowe mieszczą się częściowo w gmachu miejskiego Muzeum techniczno-przemysłowego, gdzie uczniowie korzystają z wszelkich urządzeń maszynowo-technicznych, częścią zaś w sąsiedniej szkole imienia Jana Kantego na Smoleńsku.

Obecnie dział przemysłowy obejmuje następujące oddziały rękodzielnictwa: 1. Warsztat szewski, 2. krawiecki, 3. stolarski, 4. ślusarski, 5. kowalski, 6. stelmarski, 7. zegarmistrzowski, 8. koszykarski, 9. bednarski, 10. introligatorski, 11. drukarski, 12. cyzelerski, 13. tokarski, 14. snycerstwo, 15. szczotkarstwo, 16. fryzjerski.'

Szkoła rehabilitacyjna dla inwalidów wojennych - kurs rolniczy w Rakowicach, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-422)

Nowości Illustrowane z 20 stycznia 1917 o inwalidach wojennych (cd):

'Do oddziału przemysłowego przyjmowani są inwalidzi, którzy bądźto pozostawali uprzednio w zawodach przemysłowych, a obecnie wskutek odniesionych okaleczeń nie mogą wykonywać swojego poprzedniego zawodu i muszą obrać nowy, odpowiedni do ich zdatności fizycznej, bądź też inwalidzi, którzy, nie mając żadnego zabezpieczenia majątkowego, pragną poświęcić się nowym zawodom przemysłowym.

Nauka w oddziale przemysłowym jest zarówno praktyczną, jak i teoretyczną. Nauczycielami są zawodowi werkmistrze z rozmaitych zawodów przemysłowych, przydzieleni obecnie przez komendę wojskową do c. i k. Szkoły wojennych inwalidów.

Nauka trwa przeciętnie jeden rok, po ukończeniu której inwalidzi otrzymują urzędowe poświadczenia  nauki.

Kierownikiem technicznym oddziału przemysłowego jest inżynier Eugeniusz Tor, komendantem wojskowym nadporucznik Stanisław Piotrowski.

Tutaj znajduje się także i warsztat, wyrabiający sztuczne kończyny (protezy) dla żołnierzy, okaleczałych na polu walki.

Na ogół Szkoła, dzięki umiejętnemu kierownictwu przełożonych i pilności uczniów, rozwija się bardzo pomyślnie. Wysokie osobistości, które ją zwiedzały i miały sposobność przekonać się o postępach  elewów, z całem uznaniem wyrażają się o jej prowadzeniu i urządzeniu, mogącem służyć za wzór podobnym prawdziwie humanitarnym instytucyom. Nie ulega kwestyi, że i ogół popiera wydatnie starania inicyatorów, przyczyniają się w ten sposób do przysporzenia naszemu społeczeństwu pożytecznych i pracowitych jednostek. Zapewnienie im na star lata bodaj jakiego takiego spokojnego bytu, to nasz święty obowiązek, od którego nikt usuwać się nie powinien i nie może.'

Inwalida wojenny podczas kursu rolniczego w Rakowicach, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-420).

Kurs rolniczy w Rakowicach dla inwalidów wojennych, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-421).

Kurs rolniczy w Rakowicach dla inwalidów wojennych, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-424).

Szkoła inwalidów wojennych: oddział rolniczy w Batowicach. Praca przy pomocy protez na kursie rolniczym, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-419).

Kurs rolniczy dla inwalidów wojennych, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-423).

Lotnisko w Rakowicach, 1916, Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-425).

Historia krakowskiego lotniska sięga roku 1912 - założone zostało dla potrzeb lotnictwa Austro-Węgier. W 1917 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej, łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą. Baza lotnicza przeszła potem pod komendę polskich władz wojskowych, stając się pierwszym lotniskiem niepodległej Polski.

Lotnisko w Rakowicach, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-428).

Lotnisko w Rakowicach, wojskowa szkoła pilotów, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-426).

Lotnisko w Rakowicach, 1916. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-427)

Kraków, żołnierze z pułku piechoty obrony narodowej na Placu Świętego Ducha, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-677).

Kraków, pułk piechoty obrony krajowej wraca z ćwiczeń, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-672).

Kraków, obiad polowy żołnierzy na Placu Świętego Ducha, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-678).

Kraków, pułk piechoty obrony krajowej - konie ze skrzynkami amunicji, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-675).

Wojskowa orkiestra pułku piechoty obrony krajowej, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-676).

Żołnierze z pułku piechoty obrony krajowej przed Teatrem im. Juliusza Słowackiego, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-680).

Kraków, żołnierze z pułku piechoty obrony krajowej przed Teatrem im. Juliusza Słowackiego, 1914. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-II-691)

Z wcześniejszych lat: Kraków - przegląd wojsk na Błoniach w 1836 r. Archiwum Narodowe w Krakowie (A-III-1205).