Najciekawsze książki września [subiektywnie]

Piotr Lipiński, "Cyrankiewicz. Wieczny premier" (Czarne, premiera 14 września)

Książka Piotra Lipińskiego to oparta na solidnej podstawie źródłowej próba rozwikłania zagadek i tajemnic, jakie narosły wokół Józefa Cyrankiewicza - jednej z najciekawszych postaci peerelowskiego establishmentu.

Cyrankiewicz korzystał z przywilejów władzy. Stał na czele rządu przez ponad dwadzieścia lat, od 1947 do 1970 roku, z przerwą w latach 1952-1954 (był wtedy wicepremierem). Kochał życie, zmieniał kobiety, jeździł szybkimi samochodami i pijał drogie trunki. Mówiono na niego Car Ankiewicz.Dowcipy o sobie lubił, nawet kolekcjonował, a niektóre podobno sam wymyślał. Jedni zapamiętali, że był wysoki, drudzy, że niski, trzeci, że średniego wzrostu. Większość nie wątpi, że był łysy. Zmarł 20 stycznia 1989 roku. Niecałe pół roku później zakończył się w Polsce komunizm.

"Lipiński stara się odrzucić schematy patrzenia na PRL - zachowując przy tym krytycyzm wobec bohatera i epoki. Świetnie pokazuje, jak z mieszaniny strachu, złudzeń i hipokryzji rodzi się doskonały konformista. Dzięki temu ta po reportersku zagęszczona biografia jest czymś więcej niż portretem protagonistów zamkniętej epoki. Mamy przecież swoich Cyrankiewiczów" - pisał o książce na łamach "Wyborczej" Juliusz Kurkiewicz. Przeczytaj jego recenzję.

Michel Houellebecq, "Interwencje 2", tłum. Beata Maria Geppert (Wydawnictwo Literackie, premiera 28 września)

Czy mamy bać się islamu? Czy warto wielbić współczesny feminizm? Co zostało z naszej seksualności? Jak nowoczesna architektura wpływa na nasze życie? Co zrobiły z nami komputery, a co - logika konsumpcjonizmu? Jakie dzieła warto czytać i oglądać? W końcu, czy Michel Houellebecq chciałby siebie sklonować? Na książkę, która ukazała się nakładem krakowskiego Wydawnictwa Literackiego składają się teksty autora "Cząstek elementarnych", które powstały od 1992 roku.

"To druga afabularna książka Houellebecqa na naszym rynku, po cztery lata temu wydanych rozmowach czy też raczej korespondencjach z telewizyjnym celebrytą francuskiej filozofii Bernardem Henri-Lévym. >Interwencje 2< stanowią danie jednogarnkowe, w którym jest wszystko: recenzje, felietony, eseje, konfesje, odpowiedź na ankietę o pedofilii. A więc coś, co się potocznie nazywa grochem z kapustą. Tyle że to tradycyjnie postponowane danie, jak się je dobrze przyprawi, mimo iż z zasady ciężkostrawne, może nie tylko zaspokoić głód, ale też przynieść fascynujące doznania smakowe" - pisze w recenzji książki Krzysztof Varga. Cały tekst tutaj.

Filip Springer, "Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast" (Karakter, premiera 14 września)

Trzydzieści jeden miast, kilkadziesiąt zajmujących opowieści. Filip Springer przejechał cały kraj od Słupska po Krosno i od Suwałk po Wałbrzych, żeby zobaczyć, jak żyje się dziś w miastach, które w 1999 roku utraciły status stolicy województwa. Poznał ich historię, rozmawiał z mieszkańcami. Efektem tej podróży jest pięknie wydana książka, która zachęca do wyruszenia jego drogą. Być może jedna z najciekawszych publikacji tej jesieni.

Nilüfer Göle, "Muzułmanie w Europie. Dzisiejsze kontrowersje wokół islamu", tłum. Maryna Ochab (Karakter, premiera 29 września)

Niezwykle ważna z punktu widzenia ostatnich wydarzeń książka, będąca połączeniem pracy naukowej z esejem i elementami reportażu. Tekst powstał w oparciu o badania przeprowadzone w 21 miastach europejskich, ukazuje niezwykłe bogactwo i różnorodność postaw muzułmanów żyjących wokół nas. To zapis pionierskiego przedsięwzięcia, którego celem jest przekroczenie społecznych podziałów i budowa społeczeństwa opartego na szacunku.

Wiktor Marzec, "Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne" (Universitas i Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, premiera 19 września)

Jak przekonują wydawcy, "Rebelia i reakcja" to studium plebejskiego doświadczenia politycznego w czasie rewolucji lat 1905-1907. Praca analizuje uczestnictwo robotników w życiu publicznym i ideologiczne obrazy świata u progu "politycznej nowoczesności". Wtedy to stare podstawy ładu społeczno-politycznego zaczęły kruszeć, nowe grupy ludności domagały się politycznego głosu i ukształtowały się języki polityczne nowoczesnych obozów ideowych. Nowe formy polityki spotkały się z silną, konserwatywną reakcją, która na długi czas ukształtowała polską sferę publiczną. Książka opisuje również nacjonalistyczną odpowiedź na rewolucję oraz zmianę politycznego myślenia Narodowej Demokracji przed, po i w trakcie tych wydarzeń. Przedstawiony materiał jest także przyczynkiem do badania przemian sfery publicznej w Polsce XX wieku i zrozumienia jej teraźniejszego kształtu.

"Książka jest bardzo aktualna i stanowi ważny głos w dyskusji nad rozumieniem nie tylko dawniejszych wydarzeń z historii Polski, ale również jej współczesnej społeczno-politycznej kondycji"- uważa socjolog dr hab. Jan Sowa.

Janusz Wójcik, Przemysław Ofiara: "Wójt. Jak goliłem frajerów. O piłce, pieniądzach i polityce" (Wydawnictwo SQN, premiera 28 września)

To druga część wspomnień byłego selekcjonera reprezentacji Polski i autora ostatniego sukcesu polskiej piłki w minionym ćwierćwieczu (srebro na Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku). W książce popularny trener w formie anegdot opowiada o niezwykłych historiach, które przeżył w Polsce, krajach arabskich oraz podczas piłkarskich wyjazdów w różne zakątki świata. Ich bohaterami są m.in. Kazimierz Deyna, Robert Gadocha, Lech Wałęsa.

Nie brakuje tematu korupcji w polskim futbolu i komentarzy na temat bieżących sytuacji: Legii Warszawa w Lidze Mistrzów czy Euro 2016. Ciekawostką jest fakt, że Janusz Wójcik postanowił zostać trenerem personalnym, a swoją nietuzinkową metodę motywacyjną prezentuje na stronie www.golimyfrajerow.pl.

Marek Krajewski, "Mock" (Znak, premiera 14 września)

Jest rok 1913, jesteśmy - a jakże by inaczej - we Wrocławiu. Młody wachmistrz kryminalny Eberhard Mock może stracić wszystko. Dał się wplątać w obyczajowy skandal, grozi mu wyrzucenie z policji. Nie może pogrzebać kariery, zbyt wiele ma do stracenia. Z wściekłą determinacją rzuca się w wir śledztwa, które jest boleśnie nieprzewidywalne - albo ocali jego karierę, albo doprowadzi go do upadku.

W Hali Stulecia znaleziono nagie ciała czterech gimnazjalistów. Nad nimi niczym makabryczny Ikar wisi trup mężczyzny ze skrzydłami u ramion. Czy to zbiorowe samobójstwo, a może rytualny mord? Kto jest winny? Żydzi? Masoni? Mock nie przypuszcza nawet, że ta sprawa otworzy przed nim najmroczniejsze zakamarki ludzkiej duszy. I sam przekona się, że w jego zawodzie nie ma miejsca ani na zaufanie, ani na litość.

Nakładem Znaku ukazała się najnowsza powieść mistrza kryminału. Marek Krajewski jest autorem bestsellerowych powieści o Eberhardzie Mocku i Edwardzie Popielskim, które zostały przełożone na dwadzieścia języków. Laureat m.in. Paszportu "Polityki" i Nagrody Wielkiego Kalibru. Autor otrzymał tytuł Ambasadora Wrocławia.

Ziauddin Sardar, "Mekka. Święte miasto", tłum. Damian Jasiński (Czarne, premiera 28 września)

Mekka to serce islamu, miejsce narodzin Mahometa. W jej stronę zwracają się wierni podczas modlitwy, do niej zmierzają co roku miliony pielgrzymów ze wszystkich zakątków świata. Jednak znaczenie Mekki wykracza poza aspekty religijne: stosunek muzułmanów do politycznej i kulturowej historii tego miejsca miał i nadal ma ogromny wpływ na wydarzenia na świecie.

Jeden z najbardziej znanych współczesnych islamskich intelektualistów prezentuje niezwykłe spojrzenie nie tylko na duchowy wymiar Mekki, wywoływane przez nią namiętności, ekstazę i tęsknoty, ale także na napięcie między dziedzictwem a nowoczesnością, które jest charakterystycznym elementem historii tego miasta. Odsłania jego kolejne wymiary i przygląda się niezwykłej fascynacji, jaką Mekka przez wieki budziła w wyobraźni ludzi Zachodu.

"Ta książka to odkrywcze, nieraz poetyckie, ale i niepozbawione humoru połączenie historii, reportażu i wspomnień. To dzieło, które pozwala nam zajrzeć za zamknięte drzwi jednego z najważniejszych miejsc we współczesnym świecie" - przekonuje wydawca.

Patrycja Trzeszczyńska,"Pamięć o nie-swojej przeszłości. Przypadek Bieszczadów"(Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, premiera 20 września)

Patrycja Trzeszczyńska to etnolożka i ukrainoznawczyni, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się antropologią pamięci i przestrzeni, związkami antropologii i literaturoznawstwa oraz antropologią etniczności.

W Polsce i na Ukrainie prowadzi badania nad kulturową autoprezentacją mniejszości, folkloryzmem, ekspresjami kulturowymi, regionalizmem i konstruowaniem wizerunku regionów. W Kanadzie bada pamięć kulturową Ukraińców, którzy wyjechali z Polski po II wojnie światowej i w latach późniejszych, ich postawę wobec współczesnej Ukrainy i Polski oraz życie w zróżnicowanym etnicznie społeczeństwie.

Badaczka swoją najnowszą książkę poświęciła problemowi pamięci kulturowej w tym szczególnym przypadku, kiedy owa pamięć dotyczy przeszłości "należącej" do kogoś innego niż wspólnota pamiętających. Odnosi się to do wielu regionów Polski zamieszkanych przez społeczności postmigracyjne, m.in. Ziem Zachodnich i Północnych czy Bieszczadów. Jak przekonuje autorka, właśnie w Bieszczadach, zasiedlonych po II wojnie światowej i wysiedleniach ludności bojkowskiej (ukraińskiej) na nowo, można dziś zaobserwować praktyki kulturowe polegające na sięganiu po cudzą przeszłość, swoistym "opracowywaniu" jej i dopasowywaniu do współczesnych potrzeb mieszkańców oraz turystów.

Mark Riebling, "Kościół szpiegów", tłum. Jarosław Rybski (Wydawnictwo Literackie, premiera 15 września)

Idealne propozycja dla tych, którzy na historię chcą patrzeć jak na powieść szpiegowską. Trzymająca w napięciu do ostatnich stron, bazująca na tajnych stenogramach i aktach książka rzuca nowe światło na historię II wojny światowej. Riebling uchyla drzwi Watykanu, ujawniając najbardziej zdumiewające wydarzenia z historii papiestwa i zmieniając postrzeganie tego, jak największa na świecie instytucja moralna radziła sobie z największym kryzysem moralnym w historii.