Krakowskie "szkieletory". Te budynki straszą w mieście od lat

Ziejące pustymi otworami okiennymi, szare i brudne szkielety budynków stoją w uchodzącym za jeden z ładniejszych zakątków Krakowa. Z jednej strony Błonia, w pobliżu droga prowadząca na kopiec Kościuszki, obok przepływa Rudawa. Popadające w ruinę i nieskończone bloki górują nad niską zabudową okolicy.

Niedokończone bloki przy ul. Emaus, nazywane "szkieletorem VII Dzielnicy" straszą od ponad dekady. W 2000 r. zaczęła stawiać je spółka BSM, należąca do ówczesnego radnego miejskiego Janusza Tworka. Sąsiedzi wnieśli protest. Argumentowali, że bloki powstają za blisko ich domów i są za wysokie. Dowodzili, że plany, którymi posługiwał się inwestor, fałszywie przedstawiały ukształtowanie terenu, dzięki czemu mógł wystąpić o zgodę na wzniesienie tak wysokich obiektów. W końcu budowa została wstrzymana jesienią 2001 r. Dwa lata później spółka BMS wystąpiła do sądu o ogłoszenie upadłości. Majątek przejął syndyk.

Na lodzie zostało 30 osób, które zainwestowały w niedokończone mieszkania przy Emaus 6,5 mln zł. Do dokończenia inwestycji zabrakło prawie drugie tyle.

Szkielety bloków stoją nietknięte od 12 lat, niszczejąc i zarastając. Swego czasu kręcili się po nich bezdomni, kilka lat temu znaleziono tam zwłoki. Obecnie niedokończonej budowy pilnuje ochroniarz, a ludzie kikuty domów nazywają - ku pamięci ich budowniczego - "potworkami". I pytają, kiedy wreszcie przestaną szpecić krajobraz.

Wyburzenie bloków jest marzeniem okolicznych mieszkańców. Z takim wnioskiem regularnie występują do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego już od 2002 roku. Ale PINB równie regularnie odmawia. -Inwestycja została rozpoczęta w oparciu o pozwolenie na budowę. Nie jest to więc samowola budowlana, a tylko w takich przypadkach mamy prawo wydać nakaz rozbiórki - tłumaczyła latem 2014 roku na naszych łamach dyrektor Małgorzata Boryczko.

- Mamy własnego "szkieletora" w okolicy. Obawiam się, że nas już nie będzie, a on dalej będzie straszył. Jak to w Krakowie - zżymają się mieszkańcy.

ŁUKASZ KRAJEWSKI

Budowa domu przy ul. Kazimierza Wielkiego (blisko skrzyżowania z Racławicką) rozpoczęła się w latach 80. Już wtedy mieszkańcy pobliskiego bloku oprotestowali inwestycję, twierdząc, że budowla będzie im zasłaniać widok z okien. Budynek nie powstał, a jego sąsiedzi przywykli już do obrazka mało estetycznego budynku o dość specyficznej architekturze.

O sprawie tak pisaliśmy na łamach "Wyborczej" w 2002 roku.

"- Przez pewien czas było to ulubione miejsce spotkań. Tonęło w śmieciach, wieczorami odbywały się tam libacje. Aż strach było przechodzić. Potem się uspokoiło i nawet przez chwilę myśleliśmy, że właściciel dokończy budowę. Niestety, od trzech lat znowu nic się nie dzieje - opowiada Antoni Mielcarz, mieszkaniec położonego niedaleko bloku. - Przecież to wstyd dla naszej ulicy. Niech go zburzą albo zrobią tam jakąś galerię czy dom kultury.

Okazuje się, że propozycje mieszkańców nie mogą być zrealizowane. Radni dzielnicowi, chociaż podzielają opinię mieszkańców ul. Kazimierza Wielkiego, są bezradni. - Nie mieliśmy wpływu na opiniowanie tej inwestycji. Dom wygląda fatalnie i psuje wygląd okolicy, ale nie możemy zmusić inwestora, żeby go rozebrał czy dokończył. To, że nie jest otynkowany, nie stanowi wykroczenia. Podejrzewamy, że po prostu nie ma pieniędzy. Ryszard Nowak, radny Dzielnicy V, rozkłada ręce.

Właściciela posesji nie udało nam się odnaleźć. Rada dzielnicy nie ma z nim kontaktu, a na domu nie ma tablicy budowy. Porozrzucane za płotem liczne butelki po wiśniówce świadczą jednak, że nadal jest to atrakcyjne miejsce."

KUBA OCIEPA

Duży, ceglany, trzykondygnacyjny budynek straszy przy ul. Śliwiaka na Rybitwach. Według licznych źródeł, miała się w nim być mleczarnia, jednak z niewiadomych przyczyn nie została wykończona.

Niszczejący budynek w lipcu tego roku będą miały okazję zobaczyć setki tysięcy pielgrzymów, którzy przejdą obok niego idąc z centrum Krakowa do Brzegów.

MICHAL LEPECKI

Historia bloków przy ul. Twardowskiego sięga 2004 roku. Wtedy ekskluzywne bloki zaczęła budować spółka Leopard - ta sama, która nie skończyła osiedla przy ul. Wierzbowej i zostawiła klientów na lodzie. Od kilku lat niedokończone bloki niszczeją. Stały się też noclegownią dla bezdomnych, miejscem libacji i wysypiskiem śmieci. To wszystko widzą z okien goście czterogwiazdkowego hotelu Park Inn by Radisson, który niemal styka się z jednym z bloków, oraz odwiedzający Centrum Kongresowe ICE Kraków - wizytówkę miasta oddaloną raptem o kilkanaście kroków.

MICHAŁ ŁEPECKI

Pałac Tarnowskich, przy ul. Szlak 71 istnieje od 1613 r. Należał wówczas do rodziny florenckich kupców Montelupich. Rodzina Montelupich niedługo cieszyła się nową rezydencją - w 1635 r. pałac kupili jezuici. Po rozwiązaniu zakonu przez papieża Klemensa XIV w 1773 r. posiadłość przeszła w ręce możnej galicyjskiej rodziny Badenich. Ci nie dbali zbytnio o stan nieruchomości i renesansowy pałacyk był już dość sfatygowany, gdy w XIX w. przejęła go rodzina Tarnowskich. Tarnowscy przystąpili do przebudowy budynku, czego w 1879 r. podjął się krakowski architekt Antoni Łuszczkiewicz. To on nadał bryle jej dzisiejszy eklektyczny kształt.

W okresie międzywojennym Tarnowscy utraciła pałac na rzecz księży salwatorianów. W czasie II wojny światowej zaś w jego murach mieścił się sztab Hitlerjugend. W 1945 r. pałac spłonął w pożarze.

KUBA OCIEPA

Nowe władze oficjalnie odebrały pałac zgromadzeniu zakonnemu i odbudowały go. Od 1950 r. był siedzibą Radia Kraków. Redakcja opuściła budynek dopiero w 1998 r., po przeprowadzce do nowego lokum na al. Słowackiego.

Pałac Tarnowskich wrócił do prawowitych właścicieli na początku lat 90., a od 9 października 1989 r. figuruje w rejestrze zabytków województwa małopolskiego. Koszt utrzymania rezydencji przekroczył jednak możliwości rodziny Tarnowskich i w 2005 r. budynek sprzedano zagranicznej spółce Kraków Hostel. Był to początek ostatecznej dewastacji dworu.

W 2011 r. w pałacu wybuchł pożar, dodatkowo pogarszając i bez tego opłakany stan niegdyś wspaniałej rezydencji. Jest szansa na zmianę tego stanu.

W lipcu 2015 roku pałac Tarnowskich kupiła Wyższa Szkoła Europejska im. Józefa Tischnera w Krakowie. Uczelnia do zabytkowego budynku chce przenieść swoje pomieszczenia administracyjne. - Prace projektowe są na ukończeniu i mamy nadzieję dostać zgodę na budowę w III kwartale - w efekcie prace remontowe powinny się rozpocząć najpóźniej pod koniec wakacji - przekazał "Wyborczej" Błażej Sajduk, Prorektor WSE.

KUBA OCIEPA

Nowohucki "szkieletor" znajduje się między hotelem Centrum a Muzeum PRL (dawne kino Światowid). Jego budowa rozpoczęła się blisko 30 lat temu i do dziś nie została ukończona.

Tak sam budynek i jego otoczenie opisywane jest w Magazynie Informacyjnym Rady Dzielnicy XVIII - "Nowa Huta":

"Zamaskowany blaszanym parkanem, który regularnie, przy każdych wyborach, jest oklejany reklamami, podobiznami tych, których rzekomo na Nowej Hucie zależy urąga naszej dzielnicy! Dodatkowo jest dużym zagrożeniem dla dzieci i młodzieży spędzających tam wolny czas, o każdej porze dnia. Stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, niedokończona konstrukcja posiada m.in. zewnętrzne niezabezpieczone w żaden sposób schody, które grożą upadkiem."

Józef Szuba, zastępca przewodniczącego Rady Dzielnicy XVIII Nowa Huta, w tym samym biuletynie deklaruje, że z prośbą o uregulowanie sprawy wielokrotnie zwracano się do Nadzoru Budowlanego. Niestety bez skutku.

KUBA OCIEPA

Basen rehabilitacyjny, sale ćwiczeń, ponad setka pokoi noclegowych. Tak miało wyglądać centrum rehabilitacji dla byłych funkcjonariuszy, które przy ulicy Praskiej chciało postawić Międzynarodowe Stowarzyszenie Policji. Organizacja otrzymała atrakcyjne działki od gminy w użytkowanie wieczyste w 2011 r. pod warunkiem, że obiekt powstanie w 3 lata. Tak się jednak nie stało. Inwestor poprosił o wydłużenie terminu do 30 września 2018 roku, jednak na to zgody nie wyrazili radni Krakowa.

W tej chwili, miasto przed sądem będzie walczyć o odebranie działki. Do momentu rozstrzygnięcia sporu, mieszkańcy Dębnik "podziwiać" będą własnego, dzielnicowego "szkieletora".

Michał Łepecki

O tej budowie pisaliśmy już w 2010 roku: "Firma WojtBud na 11 arach planuje postawić czteropiętrowy biurowiec o powierzchni 1400 m kw z 28 miejscami postojowymi. (...) Mieszkańcy Białostockiej oprotestowali pozwolenie na budowę dla WojtBudu. - Na tej ulicy z trudem mijają się dwa samochody. Mamy umowę między sobą, że jak ktoś zjeżdża z Zakopiańskiej, to mu ustępujemy, bo to jest niebezpieczny zjazd i wypadków było tu już bardzo dużo. A inwestorzy chcą nam zafundować kolejne 60 aut! - mówi Paweł Budzyn, mieszkaniec Białostockiej. (...) Mieszkańcy przekonują, że nie chcą blokować inwestycji. - Chcemy tylko, by odbywała się z poszanowaniem sąsiadów, by aut było mniej i by budynki były niższe, bo 15 metrowe biurowce zacienią nas całkowicie - żalą się w rozmowie z nami."

Wbrew protestom mieszkańców, budowa ruszyła i... na tym się skończyło. Teraz zamiast biurowca, mamy tylko jego szkielet. Który z resztą skutecznie zasłania światło w sąsiednich domach.

Jeszcze kilka lat temu przy ul. Ujastek Mogilski 7 znajdował się trzygwiazdkowy hotel "JB" z restauracją, a obok stacja paliw, myjnia samochodowa i sklep z częściami.

Kilka lat temu właściciel porzucił jednak kompleks, a ten stał się łatwym celem dla wandali i złodziei. Ci pierwsi powybijali szyby i powyrywali ceramikę, a drudzy wynieśli wszystko, co miało jakąkolwiek wartość.

fot. Łukasz Krajewski / Agencja Gazeta

Stojąc na Rynku Podgórskim podziwiać możemy piękny neogotycki kościół św. Józefa. Jednak widok na świątynię niszczy nie niedokończona kamienica, która wyłania się z jej lewej strony. Czterokondygnacyjna budowla na rogu ulic Parkowej i Potebni straszy już od kilkudziesięciu lat. W latach 90. inwestor miał popaść w tarapaty finansowe i zaprzestał budowy. Jak udało nam się dowiedzieć, kilka lat temu do właściciela nieruchomości mieli się zgłosić przedsiębiorcy chcący kupić niedokończony budynek, jednak do transakcji nie doszło.

KUBA OCIEPA

Budowa hotelu Forum na podstawie projektu Janusza Ingardena rozpoczęła się w 1978 roku i trwała ponad 10 lat. Po otwarciu, był jednym z najnowocześniejszych budynków w Krakowie. Czterogwiazdkowy hotel posiadał 278 pokoi, był w pełni klimatyzowany. Miał drzwi na fotokomórkę oraz mechanizm automatycznego spłukiwania wody w WC. W Forum mieściły się również: sauna, basen, solarium, salon odnowy biologicznej, korty tenisowe oraz kasyno. Budynek posiadał 6 sal konferencyjnych mogących pomieścić do 600 osób. Było pięknie aż do 2002 roku. Teraz dawny luksusowy hotel służy głównie za konstrukcję do wywieszania ogromnych reklam.

Kilka lat temu hotel Forum częściowo odżył. Wszystko za sprawą klubokawiarni Forum Przestrzenie, który stał się modnym miejscem spotkań krakowian.

Podobny los podzielił hotel - Cracovia, znajdujący się przy al. Focha. Zaprojektowany przez prof. Witolda Cęckiewicza został otwarty 22 czerwca 1965 r. Zgrabny, z imponującą, 150-metrową elewacją, wykonaną z blach duraluminiowych, z wnętrzem ozdobionym ceramikami - szybko stał się chlubą krakowskiej architektury, synonimem elegancji czasów PRL-u, zarazem miejscem dla wielu kultowym, wręcz legendarnym.

Hotel Cracovia zakończył działalność z końcem czerwca 2011 r. Tak zdecydował nowy właściciel - spółka Echo Investments, której dotychczasowy gospodarz firma Orbis, wchodząca w skład francuskiego koncernu Accor Hotels, sprzedała budynek wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntu (1,7 ha) za 32,5 mln zł. W umowie zawarto zapis zakazujący kontynuowania w obiekcie działalności hotelarskiej przez 10 lat pod groźbą kary finansowej w wysokości 5 mln zł.

Jak przyszłość czeka Cracovię? Muzeum Narodowego w Krakowie chciałoby zaadaptować hotel na swój oddział. A inwestor? Według najnowszego projektu przedstawionego przez pracownię DDJM w "Nowej Cracovii" miałyby pojawić się przestrzenie biurowe.