Mniej chleba i kapusty. A ile słodyczy? Zbadali nawyki żywieniowe Polaków [RAPORT]

3,94 kg - przeciętnie tyle pieczywa na osobę kupowaliśmy każdego miesiąca 2014 roku. Pieczywo jest drugą najważniejszą pod względem wielkości konsumpcji kategorią żywnościową, choć dopiero w 2014 roku ustąpiło warzywom.

Obecne spożycie chleba i bułek jest zdecydowanie mniejsze niż jeszcze kilka, kilkanaście lat temu. W 1999 roku wynosiło ono 6,8 kg na osobę. Pięć lat później - 6,06 kg, a w 2009 roku - 4,48 kg. Na przestrzeni ostatnich 15 lat oznacza to spadek aż o 42 proc.

Kto zrezygnował z pieczywa? Z danych GfK wynika, że najczęściej robiły to osoby powyżej 66. roku życia (21 proc.), częściej kobiety (10 proc.) niż mężczyźni (6 proc.).

W latach 1999-2014 jeden z największych spadków spożycia w gospodarstwach domowych dotyczy mąki. Jeszcze w 1999 roku każda osoba kupowała przeciętnie 1,25 kg mąki miesięcznie. 15 lat później już tylko 0,76 kg.

Powód jest prosty. Mąka jest półproduktem, który wymaga dalszego przygotowania, a temu nie sprzyja coraz szybsze tempo życia i aktywność zawodowa.

Z drugiej strony wciąż wzrasta konsumpcja makaronów. Pod koniec XX wieku w gospodarstwach domowych kupowano średnio miesięcznie 0,32 kg makaronu na osobę. W 2014 roku było to 0,37 kg na osobę miesięcznie, czyli o prawie 16 proc. więcej.

Skąd ten wzrost spożycia rurek, świderków i wstążek? Systematycznie spada poziom konsumpcji ryżu i pieczywa, więc makaron można uznać za ich substytut. W końcu, co widać na poniższym wykresie, wzrost cen makaronu w stosunku do ryżu i pieczywa jest zdecydowanie najwolniejszy.

Opracowanie BGŻ BNP Paribas na podstawie danych GUS i IERiGŻ.

W 2014 roku spożycie mleka wyniosło 3,26 litra miesięcznie w przeliczeniu na jedną osobę i było o 43,5 proc. mniejsze niż w 1999 r., kiedy kształtowało się na poziomie 5,77 litra. Dlaczego pijemy mniej mleka? Bo się bogacimy - wynika z raportu. Otóż konsumenci wraz z coraz grubszym portfelem zamiast mleka ściągają z półek sklepowych więcej przetworzonych produktów mleczarskich, np. jogurty. Tych 15 lat temu zjadaliśmy każdego miesiąca 0,35 litra, dwa lata temu już 0,5 litra, czyli o prawie 43 proc. więcej.

Jakie jogurty smakują nam najbardziej? Badania GfK pokazują, że szczególnie lubimy te owocowe, które możemy zjeść łyżeczką. Średnio sięgamy po nie pięć razy w miesiącu. Rzadziej niż jogurty spożywamy kefiry, które trafiają do naszego jadłospisu średnio trzy razy w miesiącu. Ten napój mleczny cieszy się największym uznaniem wśród osób zajmujących stanowiska kierownicze.

Spadło też nasze zainteresowanie śmietaną. Konsumpcja tego produktu w 2014 r. wyniosła miesięcznie 0,36 litra na osobę, w 1999 roku 0,47 litra. Jemy też mniej masła - w 2014 roku 0,25 kg, a 15 lat wcześniej 0,34 kg miesięcznie.

Coraz bardziej smakują nam jednak sery. W latach 2000-2012 miesięczny poziom ich konsumpcji wzrósł o 10,5 proc. do 0,95 kg na osobę. Szczególnie lubimy twarde, żółte sery. Sięgamy po nie średnio 10 razy w miesiącu. Wybieramy też sery białe, twarogi i serki wiejski, które nabywamy średnio 5 razy w miesiącu. Te produkty najczęściej wybierają pracownicy umysłowi i urzędnicy. Zdecydowanie rzadziej jemy sery pleśniowe, typu feta, czy mozzarellę. Wybierają je głównie osoby z wysokimi dochodami.

Jemy mniej pieczywa i nabiału, ale spożywamy coraz więcej mięsa. W latach 1999-2014 konsumpcja mięsa wzrosła o 9 proc. (o 6,4 kg) do 73,9 kg na mieszkańca rocznie.

Mięso świeże - według badań GfK - stanowi 60 proc. puli produktów mięsnych kupowanych przez Polaków. Reszta to wędliny.

Jak pokazuje raport, po gotowe wędliny sięgamy niemal 18 razy w miesiącu. Często jemy także drób (średnio 9,4 razy na miesiąc) oraz wieprzowinę (7,1 razy w miesiącu) i parówki (5,9 razy w miesiącu).

Polacy od lat najwięcej jedzą wieprzowiny. Ten gatunek stanowi 60 proc. ogólnego spożycia mięsa. Jak wynika z badań GfK "Polska na widelcu" niemal co drugi respondent spożywa wieprzowinę co najmniej dwa razy w tygodniu. Widać jednak również, że konsumpcja tego mięsa jest wypierana przed drób.

A co z wołowiną? Wg GfK ten rodzaj mięsa zjadamy raz w miesiącu. W Wołowinie gustują głównie osoby na kierowniczych stanowiskach i pracownicy umysłowi oraz mieszkańcy większych miast.

Konsumpcja warzyw od lat utrzymuje się na stałym poziomie. Jedyna zmiana, jaką odnotowano, to spadek spożycia warzyw tradycyjnych (zakup kapusty białej w latach 2011-2014 zmniejszał się w tempie 2,8 proc. rocznie).

Zmienia się również forma zakupów: coraz rzadziej  kupujemy warzywa luzem na wagę. Wybieramy za to umyte warzywa oferowane na tackach.

Wciąż rośnie spożycie pieczarek, jednak ich popularność w Polsce w odniesieniu do innych krajów UE jest wciąż niewielka.

Coraz mniej smakują nam ziemniaki. Roczne spożycie per capita od 1999 do 2014 roku zmniejszyło się o prawie 50 proc. (do 47,04 kg). Spadek tłumaczony jest wzrostem dochodów gospodarstw domowych. Kartofle zaczęliśmy zastępować makaronami albo przetworzonymi ziemniakami, np. frytkami.

W ciągu ostatnich 10 lat wyraźnie zmniejszyła się też konsumpcja jabłek. W latach 2004-2014 spożycie tych owoców w Polsce spadło aż o 33 proc. do poziomu 14 kg na osobę. Za spadkiem stoi wzrost popularności owoców importowanych (bananów, pomarańczy, mandarynek).

Sporo jabłek jedliśmy w 2014 roku, kiedy sprzedaż napędzana była intensywną kampanią promocyjną związaną z wprowadzeniem rosyjskiego embargo. Poza tym, według danych GUS, cena detaliczna jabłek była o 11 proc. niższa niż rok wcześniej.

Po ziemniakach, mleku, mące i pieczywie, to cukier w czystej postaci zanotował największy spadek konsumpcji. W latach 1999-2014 spożycie cukru zmniejszyło się aż o 39 proc. do 14,28 kg/os. rocznie. To niestety nie oznacza, że wyparliśmy cukier z naszej diety.

Bogacenie się społeczeństwa i zmieniający się styl życia przyczyniają się do wzrostu zapotrzebowania na produkty wysokoprzetworzone i gotowe. To powoduje, że jemy coraz więcej cukru w formie innych produktów spożywczych. Od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej konsumpcja cukru w przeliczeniu na mieszkańca zwiększyła się o 16 proc. do 43,6 kg/os. rocznie w 2014 r.

Dogadzamy sobie coraz większą ilością zjadanych słodyczy. Spożycie czekolady i wyrobów cukierniczych łącznie zwiększyło się w latach 2005-2014 o 36 proc. do 4,56 kg/os. rocznie. 24 proc. respondentów deklaruje, że czekoladę oraz batony i wafle je przynajmniej dwa razy w tygodniu. Tak samo często co piąty z ankietowanych spożywa cukierki. Z kolei czekolady w ogóle nie konsumuje zaledwie 3 proc. Polaków, cukierków 7 proc., a batonów i wafli w pojedynczych opakowaniach co dziesiąty ankietowany.

Za zmniejszeniem spożycia pieczywa, mąki, czy mleka stoi jeszcze jeden trend. Coraz częściej jemy w restauracjach. W latach 2006-2014 wydatki na posiłki "na mieście" zwiększyły się ponad trzykrotnie do 40,62 zł na osobę miesięcznie. Wraz z bogaceniem się konsumenci, co oczywiste, zaczęli częściej korzystać z restauracji, barów, kawiarni.

Czynnikami mającymi istotne znaczenie dla wzrostu wydatków na żywienie poza domem w Polsce są także postępujące zmiany demograficzne. Niewykluczone, że w ostatnich latach to one wpłynęły na zmiany preferencji konsumpcyjnych w większym stopniu niż uwarunkowania ekonomiczne. Co to oznacza? Otóż w ostatnich latach odnotowano wzrost liczby jednoosobowych gospodarstw domowych, większą aktywizację zawodową kobiet oraz spadek poziomu dzietności.

Nie bez znaczenia jest również proces urbanizacji. Więcej na usługi gastronomiczne wydają mieszkańcy dużych miast.

Opracowanie BGŻ BNP Paribas na podstawie danych GUS.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na zmniejszenie konsumpcji niektórych produktów jest spadek ilości spożywanych kalorii. Według zaleceń dietetyków dzienna dawka energii wynosi 2500 kcal dla mężczyzn i 2000 kcal dla kobiet, i jak pokazuje wykres, jesteśmy blisko ideału.

Autorzy raportu przygotowali również prognozę dotyczącą spożycia podstawowych produktów na 2020 rok. Czego można się spodziewać? Kontynuacji silnego spadku spożycia ziemniaków i pieczywa.
Natomiast największe wzrosty spożycia oczekiwane są takich produktów jak: ryby, mięso, wędliny wysokogatunkowe oraz czekolada.