Święta Bożego Narodzenia bez choinki? Nie ma mowy. Pięknie przystrojona jodła, czy świerk jest od lat symbolem Świąt. Wszystko zaczęło się na przełomie XVIII i XIX wieku, dzięki niemieckim protestantom. Zwyczaj przystrajania drzewek charakterystyczny był dla miast. Na wsiach kultywowano polską tradycję wieszania podłaźniczki. To czubek jodły bądź świerka lub sosnowa gałąź wieszane pod sufitem. Z czasem jednak rzeczone podłaźniczki musiały ustąpić pola nowince z zagranicy.
Pozostało pytanie, co wiesza się na choinkach? Najłatwiej odpowiedzieć: ozdoby choinkowe. Jednak od lat trwa spór, czy choinki ozdabia się bombkami, czy bańkami. Przed dwoma laty na łamach "Gazety Wyborczej" opowiedział o nim dr Artur Czesak, językoznawca z Uniwersytetu Jagiellońskiego. - Bańki funkcjonują w słownictwie Galicji i jej sąsiedztwa (powiaty dawnego Królestwa Polskiego, które graniczyły z Galicją, i kęs Mazowsza). Na Górnym Śląsku na kryzbaumie mogą wisieć glaskugle, w innych regionach spotkamy bule, bulajki, gałki, gulajki i kulałki. Dominują oczywiście bombki, ale sporadycznie występuje też nazwa "bomby" - wyjaśnia dr Czesak.
A skąd w ogóle wzięły się bańki? - Myślę, że da się to logicznie wytłumaczyć - podczas ich wytwarzania pracownik dmucha w specjalną rurkę, więc ozdoba formuje się tak jak mydlana bańka właśnie. Bombki są bardziej zagadkowe. Skojarzenie militarne jest najczęstsze, zwłaszcza że bomby jako pociski artyleryjskie były dawniej kształtu kulistego - tłumaczy językoznawca.
12 potraw wigilijnych ma pojawić się na świątecznych stołach. Smaczne, sycące, tradycyjne i oparte na sprawdzonych rodzinnych recepturach.
Polska nie jest jednorodna pod względem serwowanych dań podczas wieczerzy wigilijnej. Na Pomorzu i Kaszubach królują ryby. Serwuje się śledzie duszone w jabłkach, flądry w galarecie oraz obowiązkową wigilijną zupę rybną ze śledzi. Inny tradycyjnym daniem na Kaszubach jest zupa brzadowa, którą przygotowuje się z suszonych owoców i grzybów.
Z kolei na Mazowszu spożywa się inną zupę - barszcz czerwony z uszkami.
Na południowo-wschodnim krańcu Polski podawana jest za to pamuła, czyli słodko-słony barszcz ze śliwek. Klasyczna pamuła pochodzi z Podkarpacia. Co w niej znajdziemy? Suszone śliwki z cynamonem, goździki i miód. Podawana jest z zapiekanymi ziemniakami.
Ciekawym bożonarodzeniowym daniem są dzionie rakowskie. Od wielu lat w województwie świętokrzyskim w gminie Raków gospodynie przygotowywały je na Wielkanoc, a później także na Boże Narodzenie. Co kryje się pod tą tajemniczą nazwą? Kiszka upieczona w naturalnym jelicie wieprzowym lub wołowym, przypominająca wyglądem kiszkę pasztetową. Dzionie rakowskie najlepiej smakują następnego dnia po wychłodzeniu, pokrojeniu w plastry i obsmażeniu.
Jakie inne pyszności znajdziemy na stole podczas świąt Bożego Narodzenia? Na pewno groch z kapustą, łazanki z kapustą i grzybami, czy zupę grzybową.
Święta to też słodkie desery. Bardzo smacznym przysmakiem jest kutia, czyli tradycyjna potrawa polskie kuchni kresowej, znana też na terenie Ukrainy, Białorusi, Rosji i Litwy. Obecnie spotkać ją można na Białostocczyźnie i Lubelszczyźnie oraz w różnych częściach Polski, gdzie żyją kresowianie i ich potomkowie, m.in. na Dolnym Śląsku. Robi się ją z parzonego maku, gotowanej pszenicy, miodu i bakalii. Przepisów na nią jest chyba tyle, co gospodyń. Jedne są rzadsze, wręcz jak zupa, inne gęstsze - suche. Są mniej lub bardziej słodkie.
Z kolei na Górnym Śląsku zajadają się moczką. Co ważne, w różnych częściach regionu sposób przygotowania jest inny. W każdej jednak musi się znaleźć składnik podstawowy - piernik. Według jednego z przepisów, piernik moczymy w ciemnym piwie, gotujemy wywar z rybich głów z dodatkiem pasternaku, kroimy bakalie: suszone śliwki, migdały, rodzynki. Wszystkie składniki mieszamy z cukrem, masłem i cytryną, by powstał rodzaj pysznej zupy.
Śląsk to również makówki, czyli danie złożone z maku, bułki, miodu, bakalii, często zalewanych mlekiem. To samo danie w okolicach Poznania i Łodzi nazywane jest makiełkami. Z kolei w Zagłębiu Dąbrowskim to kluski z makiem, bo zamiast pieczywa używa się tam makaronu.
Inny specjał pełny maku to serwowana głównie na Lubelszczyźnie ? strucla z makiem, czyli po prostu zwijany makowiec.
Przedświąteczna gorączka często związana jest z zakupem prezentów. Godziny spędzamy w sklepach, żeby wybrać idealny podarunek dla dziecka, żony, czy mamy. Tylko tak naprawdę, od kogo są te prezenty? Bez wątpienia 6 grudnia wszyscy czekamy na Świętego Mikołaja. Jednak niektóre regiony, starszego pana z brodą i w czerwonym kubraku, do roli obdarowującego zatrudniają dwukrotnie. Na szczęście nie wszyscy Polacy 24 grudnia liczą tylko na niego. W Wielkopolsce i na Kaszubach prezenty otrzymuje się od Gwiazdora, czyli dziada w baranicy i futrzanej czapie. Na Górnym Śląsku czeka się na Dzieciątko, utożsamiane z postacią nowo narodzonego Jezusa Chrystusa. Na terenach województwa Małopolskiego to Aniołek jest odpowiedzialny za dostarczenie prezentów.
Na wschodzie popularny jest za to Dziadek Mróz. To postać z wschodniosłowiańskiego folkloru, którą w okresie Związku Radzieckiego spopularyzowano jako świecki odpowiednik Świętego Mikołaja. Dziadek Mróz wraz z wnuczką Śnieżynką z obdarowywaniem podarkami czeka jednak aż do Nowego Roku.
A Wy od kogo dostajecie prezenty?
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze