Jak się Kraków zmieniał i rozrastał [STARE MAPY MIASTA]

Wymiar geometryczny miasta Krakowa z przyległościami, dopełniony w roku 1783 przez Józefa Kromera geometrę przysięgłego, doktora filozofii, autora projektu triangulacji całego kraju (kopia wykonana w 1792 r. przez Józefa Czecha profesora Akademii Krakowskiej).

Ważny dokument kartograficzny, ilustrujący stan miasta u schyłku XVIII w., z przeglądem stosunków własnościowych. Pod względem geodezyjnym bardzo dobra dokładność (na następnym slajdzie można zobaczyć fragment mapy).

Oryginał z 1783 r., wykonany na zlecenie Komisji Boni Ordinis  jako podkład w projektowanych i stopniowo realizowanych zadaniach Komisji w podźwignięciu miasta z upadku i wprowadzeniu w nim ładu. Pomiaru dokonał Marcin Józef Kromer, geometra przysięgły, doktor filozofii, autor projektu triangulacji całego kraju (1787). Kopię sporządził w 1792 r. Józef Czech, geometra przysięgły, matematyk, profesor Akademii Krakowskiej.

Plan obejmuje obszar na zachodzie od Przegorzał i Woli Justowskiej do Dąbia na wschodzie, od Krzemionek na południu, po Górkę i Tonie na północy.

Rzeźba terenu zaznaczona za pomocą kresek w miejscach dużych wzniesień (Salwator, Krzemionki). W sieci wodnej - Wisła z dwoma rozgałęzieniami (Prądnik i Rudawa). W sieci komunikacyjnej - ulice, place i okoliczne drogi (bez podania nazw). Zabudowa w mieście zaznaczona w blokach, z wyróżnieniem ważniejszych obiektów budownictwa świeckiego (gwiazdką) i sakralnego (krzyżykiem).

Poza miastem zaznaczono wolno stojące obiekty. Wyróżnione są tereny rolne, zadrzewione, łąki, pastwiska, ogrody i nieużytki. Obszary wielkich własności oznaczone są różnymi kolorami z wpisanymi symbolami literowymi.

Dodatek do planu stanowi rękopis, ze szczegółowym objaśnieniem znaków i odsyłaczy oraz rejestrem powierzchni i wykazem jednostek miar powierzchni. Użyte jednostki miary to łokieć krakowski dawny. Orientacja planu według północy magnetycznej; kierunek północny zaznaczony w ośmioramiennej róży stron świata.

Wymiary: 107,5 x 79 cm. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. II­18.

Na tym fragmencie mapy można zobaczyć m.in. Czarną Wieś (której ślad zachował się w nazwie ulicy Czarnowiejskiej), Starą Wisłę oddzielająca Kazimierz.

Wymiar geometryczny miasta Krakowa z przyległościami, dopełniony w roku 1783 przez Józefa Kromera geometrę przysięgłego, doktora filozofii, autora projektu triangulacji całego kraju (kopia wykonana w 1792 r. przez Józefa Czecha profesora Akademii Krakowskiej) [fragment mapy].

Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. II-­18.

Stadt Krakau mit den Vorstädten Kleparz, Czarna Wieś, Piasek, Stradom, Wesoła, Smoleńsko u.[nd] Kazimierz sammt Kawiory in Galizien Krakauer Kreis Bezirk Stadt Krakau; 1848 r. [fragment]. Skany mapy dostępne w serwisie szukajwarchiwach.pl

Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster galicyjski, sygn. 29/280/1152.

Stadt Krakau mit den Vorstädten Kleparz, Czarna Wieś, Piasek, Stradom, Wesoła, Smoleńsko u.[nd] Kazimierz sammt Kawiory in Galizien Krakauer Kreis Bezirk Stadt Krakau; 1848 r. [fragment]. Skany mapy dostępne pod adresem szukajwarchiwach.pl

Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster galicyjski, sygn. 29/280/1152.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901 - ­1918 [fragment]. Zdjęcie wojskowe. Tytuł: General ­ Űbersichtsplan von Krakau 1:25000. Zu Auftrage des K.u.K. Reichs ­ Kriegs­ Ministeriums ausgefrührt im fortificatrischen Evidenz­ Bureau des K.u.K. Technischen Militär­  Comité, als photolitographische Reduction der Special ­Übersichts Pläne 1:10000.

Mapa warstwicowa podaje forty dookoła Krakowa w chwili wojny 1914 r. Wymiary: 145,2 x 122,6 cm. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III-9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901­ - 1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III­-9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901 -­1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III­-9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901 - ­1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III­-9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901 - ­1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III-9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901­ - 1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III-­9.

Mapa przeglądowa okolic Krakowa, ok. 1901­ - 1918 [fragment]. Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór kartograficzny, sygn. Zb. kart. III­-9.

Widoczny tu m.in. Bieżanów jeszcze wówczas pisany był przez rz - tj. Bierzanów

Kraków na zdjęciach lotniczych: spotkanie w Archiwum Narodowym
Jak wyglądał dawny Kraków z góry? Kto ciekaw, powinien przyjść na piątkowe spotkanie w Archiwum Narodowym w Krakowie. Tematem będzie właśnie fotografia lotnicza. Zdjęcia zaprezentuje Konrad Myślik, współautor książki pt. Nieznany portret Krakowa. Wstęp wolny.

Podczas spotkań z tego cyklu widzowie mogą oglądać archiwalne fotografie w nietypowym, 'kinowym' formacie - na dużym powiększeniu można dostrzec niewidoczne w zwykłym, 'pocztówkowym' wymiarze detale. Tematem poprzednich spotkań było już m.in. otoczenie Wawelu, ulica Grodzka, Kopiec Kościuszki i Fort Kościuszko, Podgórze... - galerie prezentowanych wówczas zdjęć można znaleźć w naszym dziale HISTORIA I ARCHIWALIA. Spotkanie odbędzie się w piątek, 16 października, o godzinie 17.30, w czytelni Archiwum Narodowego w Krakowie, przy ul. Siennej 16 (na parterze).
Konrad Myślik we wprowadzeniu do piątkowego spotkania pisze:
Mimo ogromnego postępu technik komputerowych człowiek wciąż jeszcze w wielu dziedzinach jest niezastąpiony. Do tych dyscyplin należy analiza zdjęć lotniczych i satelitarnych - zwłaszcza szpiegowskich: komputery wciąż jeszcze nie wiedzą, jak wyglądają rzeczy podejrzane, a człowiek - i owszem wie.
Fotografia lotnicza wykonywana z balonów, sterowców i samolotów rozpalała wyobraźnię naszych dziadków i pradziadków. Kierowanie ogniem artylerii z balonów na uwięzi stosowano już w wieku XIX. Lotnicze rozpoznanie i kierowanie ogniem wielkich armat rozpoczęło swoją karierę podczas Wielkiej Wojny, jak długo nazywano I Wojnę Światową. Mrowie ciekawych a związanych z tym historii poznają Państwo, zwiedzając zaprzyjaźnione z Archiwum Narodowym w Krakowie Muzeum Lotnictwa Polskiego.
Na spotkaniu w najbliższy piątek, tj. 16 października o 17.30, postaram się pokazać Państwu to, co było widać z krakowskiego powietrza, kiedy nie było ono jeszcze tak zapylone. Obejrzymy w znacznym powiększeniu szczegóły fotografii lotniczych Krakowa, niewidocznych lub co najmniej trudnych do identyfikacji nawet na monitorach - w znacznym powiększeniu.
Spadochrony nie będą potrzebne.