Dokąd na jednodniową wycieczkę za Kraków? Podpowiadamy

Niewielka wieś, Zubrzyca Górna, położona u podnóży dwóch gór - Babiej Góry i Policy - to siedziba Orawskiego Parku Etnograficznego, jednego z ciekawszych małopolskich skansenów. Jego centralnym i najcenniejszym obiektem jest Dwór Moniaków z XVII i XVIII w. Zgromadzono w nim liczne meble, naczynia i sprzęty z XIX w., a wokół dworu przedstawiono różne działy gospodarki orawskiej.

To jednak nie wszystko - w skansenie znajdują się także cztery wiejskie zakłady przemysłowe: olejarnia, kuźnia, tartak i folusz. W tym ostatnim, za pomocą gorącej wody spilśniano przeznaczone do wyrobu ubrań sukno. Zubrzycki skansen to też tym większa atrakcja dla dzieciaków, że organizowane są tam wprowadzające w regionalne zwyczaje warsztaty. Można więc własnoręcznie upiec chleb, obrobić len, malować na szkle, czy wykonać ozdoby z bibuły.

Po odrobieniu lekcji z regionalnych tradycji, warto wykorzystać resztę dnia na pieszą wycieczkę. Z Zubrzycy, przez Przełęcz Krowiarki, możemy udać się na Halę Śmietanową, urokliwe miejsce na Orawie. Tu spokojnie możemy odpocząć od zgiełku i odetchnąć świeżym powietrzem. Na miejscu można nie tylko zajrzeć do całkiem ładnej gajówki, ale i kupić oscypka czy poobserwować pasące się owce. Relaks w otoczeniu przyrody i pięknych widoków gwarantowany.

Choć Zubrzyca położona jest z dala od popularnych szlaków turystycznych, jest całkiem bogata w różnorodne gospodarstwa agroturystyczne, oferujące m.in. wspólne pieczenie prosiaka przy ognisku.

Stosunkowo niewiele osób wie, że okolice Olkusza wzbogaciły się w zeszłym roku o nową atrakcję turystyczną - spływ kajakiem wzdłuż Sztoły. 2,5-kilometrowa trasa rozpoczyna się na zalewie Leśny Dwór w Bukownie, a kończy obok mostu przy ul. Borowskiej. Choć może atrakcja nie jest z gatunku ekstremalnych, to miejscami silny nurt rzeki i naturalne przeszkody sprawiają, że podczas około godzinnej przygody emocji na pewno brakować nie będzie.

Po okiełznaniu rzeki, kolejny punkt wycieczki to ruiny zamku w Rabsztynie. Jego historia sięga XIII w. - wtedy drewniany, za Kazimierza Wielkiego przekształcony w murowany, przeszedł po śmierci króla w prywatne ręce w ramach spłaty długów. Zamek, którego nazwa wywodzi się z niemieckiego Rabenstein, czyli Krucza Skała, później wielokrotnie jeszcze zmieniał właścicieli, wiąże się z nim także wiele legend (m.in. o znajdującej się pod ziemią dwójką skamieniałych dzieci, które co roku w Niedzielę Palmową budzą zaklętych żelaznych rycerzy). Warto słuchać przewodnika!

Jeśli starczy nam czasu, warto też odwiedzić Pustynię Błędowską i przejść się jednym z wytyczonych tam szlaków edukacyjnych.

Na zespół architektoniczno-parkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej (wpisany na listę UNESCO) składa się sanktuarium oraz przepięknie wpisana w otoczenie kalwaria, które - obok Częstochowy - są największym centrum ruchu pielgrzymkowego w Polsce. Znajduje się tam około czterdziestu kaplic i kościołów, a najcenniejszym zabytkiem sakralnym jest wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej w kaplicy Zebrzydowskich. Do klasztoru trafił w 1641 r., kiedy to jego właściciel zauważył na twarzy Madonny krwawe łzy. Kościelna komisja nieufnie odniosła się do tego zjawiska i zakazała wystawiania obrazu na widok publiczny. Pod naciskiem bernardynów decyzję zmieniono, a cudowny obraz możemy oglądać do dziś.

Przez swoje położenie na skraju Beskidu Makowskiego miasto jest punktem wyjścia na szlaki turystyczne prowadzące m.in. do Makowa, na Koskową Górę lub przez Babicę i Sularzówkę na Laskowiec. Jeśli jednak chcemy kontynuować wycieczkę autem, mamy dwie pobliskie opcje - Wadowice, miasto, w którym dorastał Jan Paweł II, a także Lankoronę, miasteczko z doskonale zachowaną małomiasteczkową XIX-wieczną zabudową drewnianą.

Ta ostatnia, była niegdyś ulubionym miejscem wypoczynku artystów, którzy szukali natchnienia wśród najpiękniejszych krajobrazów i urokliwych drewnianych domków. Szczególnie polecamy wizytę w Niebieskiej Kawiarence na rynku, a następnie spacer w kierunku ruin zamku zbudowanego jeszcze za czasów Kazimierza Wielkiego. Warto też odwiedzić XIV-wieczny kościół św. Jana Chrzciciela.

MICHAŁ ŁEPECKI

Znane uzdrowisko Wysowa Zdrój to świetne miejsce na krótki wypad za miasto. Nie tak popularna jak inne miejscowości uzdrowiskowe, ma jednak wiele do zaoferowania. Przede wszystkim oczywiście sanatorium i pijalnia wód - te z Wysowej służą przede wszystkim do leczenia chorób układu oddechowego, układu trawiennego oraz moczowego. Oprócz tego możemy wstąpić do cerkwi z 1779 r. (tuż obok znajduje się pomnik przyrody, 400-letnia lipa drobnolistna), pobawić się w parku wodnym oraz basenach sanatoryjnych, a także ruszyć na spacer jednym z licznych szlaków pieszych, rowerowych czy konnych. Największymi atutami są jednak z pewnością cisza, spokój i piękne widoki.

Tuż obok Wysowej, w Regietowie, znajduje się z kolei stadnina koni huculskich. Niewielkich rozmiarów konie słyną ze swojej wyjątkowej cierpliwości i łagodności, dlatego często wykorzystywane są nie tylko do ujeżdżania, ale i w hipoterapii. Dla tutejszych koni często przyjeżdżają też filmowcy. Wystąpiły m.in. w Quo Vadis czy Ogniem i mieczem. W stadninie znajduje się też hotel oraz polecana przez wiele osób karczma. W przyszłości właściciele stadniny chcą wybudować nową ujeżdżalnię z trybunami, a starą zamienić w skansen powozowy.

Choć pewnie większość Małopolan zdążyła już odwiedzić kopalnię soli w Wieliczce, warto odwiedzić także naszą drugą regionalną kopalnię. Mimo że często pomijana, wielu uważa, że bocheńska kopalnia robi o wiele większe wrażenie. Oprócz wykutych w soli kaplic, rzeźb solnych i imponujących komór solnych, kopalnia może się też pochwalić podziemną ekspozycją multimedialną. Ponoć prezentowana tam historia miejsca pozwala na prawdziwe przeniesienie się w czasie.

Po podziemnej wycieczce warto skierować się do Nowego Wiśnicza, gdzie główną atrakcją jest zamek Kmitów i Lubomirskich, jedno z najcenniejszych w Polsce dzieł wczesnobarokowej architektury rezydencjalno-obronnej. Nie jest to jednak jedyna atrakcja tego miasteczka. Ponieważ znajduje się ono na obszarze Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego, w bliskiej okolicy możemy podziwiać kilka obiektów chronionej przyrody. Wśród nich rezerwat przyrody Kamień Grzyb z głazem w kształcie grzyba o wysokości 7m, czy Skałki Chronowskie, pomnik przyrody nieożywionej z wychodniami piaskowca znajdującymi się w wierzchowinowych partiach Kobylej Góry.

MICHAŁ ŁEPECKI

W drodze powrotnej do Krakowa można jeszcze zahaczyć o Niepołomice i kolejny zamek, tym razem pochodzący z XIV wieku. Warto zwrócić uwagę na odtworzony po południowej stronie zamku Ogród Królowej Bony.

Skamieniałe Miasto to nazwa tajemniczego rezerwatu przyrody nieożywionej w Ciężkowicach w powiecie tarnowskim. Jego nazwa pochodzi od legendy mówiącej, że w tym miejscu stał kiedyś gród, który za grzechy mieszkańców został zamieniony w kamień. Skałki w rezerwacie przybierają najróżniejsze kształty, od których pochodzą ich nazwy. Znajdziemy tam takie punkty jak Ratusz (tam ponoć miejscy rajcowie zamiast troszczyć się o los miasta urządzali zakrapiane zabawy), Czarownica (wyraźnie widać jej haczykowaty nos), czy Grunwald. Ten ostatni ponoć otwiera się raz w roku, ukazując ukryty we wnętrzu skarb. Każdy jednak, kto ulegnie pokusie, zostanie w skale uwięziony na wieki.

Legenda wiąże się również z samymi Ciężkowicami. Założycielem miejscowości miał być Cieszko, stryj Mieszka I, wędrujący wraz ze swoją drużyną przez Małopolskę. Zabłądziwszy kiedyś na polowaniu, woje natknęli się na uroczą krainę, na której wielu z nich postanowiło się osiedlić. Tak powstać miały ówczesne Cieszkowice. Warto również zajrzeć do znajdującego się tam Muzeum Przyrodniczego.

Przejście całego Skamieniałego Miasta zajmuje ok. 2,5-3 godziny, dlatego później możemy ruszyć w dalszą podróż. Proponujemy znajdujący się kilkadziesiąt kilometrów dalej Nowy Sącz, a dokładniej znajdujący się w nim skansen oraz Miasteczko Galicyjskie. Na powierzchni 20 ha znajduje się 68 obiektów tradycyjnego budownictwa wiejskiego i mieszczańskiego oraz amfiteatr leśny. Ulokowane przy jego wejściu Miasteczko to rekonstrukcja 20 obiektów, które mają przenieść nas w czasie. I tak, mamy okazję obejrzeć ratusz, pracownię zegarmistrza czy garncarza, czy skorzystać z repliki żydowskiej karczmy, gdzie serwuje się tradycyjne potrawy narodów zamieszkujących dawne Austro-Węgry.

Klasztor Cystersów w Szczyrzycu istnieje nieprzerwanie od XIII wieku. W jego wnętrzu podziwiać można m.in. XVI-wieczny obraz Matki Boskiej Szczyrzyckiej, ambonę rokokową z drugiej połowy XVIII w., rzeźbę św. Stanisława Biskupa na baldachimie, czy jedyny egzemplarz w Polsce XIX-wiecznej kopii mapy świata, powstałej w XIII wieku w klasztorze Benedyktynów w Epsdorff. Co jednak w tej wycieczce najciekawsze, to fakt, że to własnie w tym klasztorze znajduje się najstarszy browar w Polsce. Powstał w 1623 r. za czasów opata Stanisława Drohojowskiego. Dzieje warzenia piwa przedstawiono w jednej z sal klasztornego muzeum, zebrano tam również unikalną kolekcję etykiet szczyrzyckiego piwa.

Około 35 km za Szczyrzycem znajduje się kolejne miejsce warte odwiedzenia - Chabówka. Znajdujący się tam Skansen Taboru Kolejowego to rewelacyjna atrakcja nie tylko dla dzieciaków, ale i dorosłych. Stojące tam parowozy, lokomotywy spalinowe, elektrowozy i drezyny robią ogromne wrażenie. A w sezonie skansen oferuje przejażdżkę retro pociągiem ze stylowego peronu na stacji Chabówka Skansen.

MAREK PODMOKŁY

A jeśli starczy nam czasu, przed powrotem do Krakowa, możemy też wyskoczyć na chwilę do znajdującej się tuż obok Rabki Zdrój. To nie tylko uzdrowisko, ale i tak zwane Miasto Dzieci Świata (tytuł nadawany m.in. przez UNESCO), gdzie znajduje się Muzeum Orderu Uśmiechu.