Maj 1937. Przebudowa Plant od strony ulicy Lubicz w Krakowie.
Planty - zwane pierwotnie Plantacjami - powstały po wyburzeniu murów obronnych i zasypaniu fos okalających niegdyś Kraków. I po wyrównaniu (splantowaniu - stąd nazwa) całego terenu. Na Plantacjach posadzono drzewa i kwiaty, wytyczono alejki spacerowe, założono sadzawki. Po pierwszym oddanym do użytku odcinku krakowianie mogli się przespacerować w 1822 roku.
Nad zielenią czuwał ogrodnik - pierwszym był Antoni Bukowski. Za jego czasów posadzono graby, topole, klony i wiązy, a także kasztany i buki.
Z czasem pojawiły się ławki - pierwszą, kamienną, ufundowała w 1833 roku hrabina Stanisława Rzewuska.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Lipiec 1928. Grupa dzieci na spacerze. Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Rada Miasta w 1878 roku zatrudniła dozorców, zwanych plantowymi. Oto jak określono ich obowiązki:
Obowiązkiem dozorcy Plantacji jest niedopuszczanie wyrobnikom, pijakom i ludziom źle odzianym rozpierania się i pokładania na ławkach [...] W razie dostrzeżenia, że ktokolwiek z publiczności robi nieporządek, lub nawet szkodę, czy to sam, czy jego psy, lub inne zwierzęta [dozorca] winien z wszelką grzecznością zwrócić jego uwagę i poprosić, by tego nie robił. Gdyby to nie pomogło, winien ostrzec, że będzie zmuszony zawezwać pomocy policyjnej, a dopiero gdyby takie ostrzeżenie nie odniosło skutku, zaaresztować go.
Plantowi budzili postrach wśród dzieci - pilnowali bowiem, by nikt tu np. nie grał w piłkę lub nie kopał łopatką.
Marzec 1933. Przesuwanie drzewa - 40-letniej lipy - na Plantach. Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Oto jak opisywał tę skomplikowaną operację Ilustrowany Kuryer Codzienny:
IKC
Marzec 1933. Przesuwania drzewa ciąg dalszy. Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Marzec 1933. Przygotowywanie podłoża.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Marzec 1933. Drewniana konstrukcja użyta do przesuwania drzewa.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Lipiec 1928. Kobiety z wózkami na spacerze. Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
W przeszłości w niektórych rejonach Plant dominowała określona publiczność. Na obszarze od Wawelu do dzisiejszej ul. Sarego przechadzali się żołnierze służący w garnizonie krakowskim. W sąsiadującym rejonie (u wylotu ul. Siennej) w niedzielne popołudnia spacerowały pomoce domowe. Dzieci opanowywały najczęściej rejon Plant między ulicami Szpitalną i Sławkowską - tu też można było spotkać mamy i nianie z wózkami niemowlęcymi. Okolice Uniwersytetu Jagiellońskiego to oczywiście rewir studencki; jeszcze dalej zaś dominowali księża i klerycy, a także uczniowie z Gimnazjum Św. Anny (dzisiejszego Nowodworka).
Rok 1926. Przejażdżka po Plantach. Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Listopad 1927. Dzieci bawiące się w stercie zeschłych, jesiennych liści.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Maj 1934. Rząca i Chmurski. Wody mineralne i lecznicze. Napoje orzeźwiające... Budka na Plantach.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Maj 1933. Strażacy przepiłowują konar zwalonego podczas burzy drzewa.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Rok 1934. Prostytutki pod latarnią na Plantach
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Maj 1937. Robotnicy na alejce - przebudowa Plant od strony ulicy Lubicz.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego
Maj 1937. Przebudowa Plant.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Czerwiec 1928. Spacerowicze na Plantach
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Kwiecień 1934. Gapie przyglądają się operacji przycinania gałęzi na Drzewie Wolności. Drzewo - wiąz - rósł w dawnej fosie, w pobliżu ulicy Szpitalnej. Według legendy, został posadzony na pamiątkę Konstytucji 3 Maja 1791 roku. Wiąz został wycięty przez Niemców w czasie II wojny światowej.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Maj 1929. Czytelnictwo na Plantach kwitło i nadal kwitnie.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Listopad 1932. Grupowa nauka posługiwania się yoyo.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Listopad 1932. Zabawa z yoyo - zajęcia w podgrupach.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
1925. Przy sadzawce.
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Literatura: Krystyna Jabłońska: Ostygłe emocje, Kraków 1987
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze