Fragment projektu Trzeciego Mostu z 1908 r. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/581
Most Krakusa w Krakowie, tzw. Trzeci Most, do 1945 r. wznosił się w miejscu dzisiejszego Mostu Powstańców Śląskich. Żelazny most drogowy, leżący w przedłużeniu ul. Starowiślnej, ukończono w 1913 r.
Plan z 1908 r. przedstawiający koryto Wisły w Podgórzu, z zaznaczoną lokalizacją Trzeciego Mostu. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/581
KRZYSZTOF JAKUBOWSKI, KRAKÓW NA STARYCH WIDOKÓWKACH. TRZECI MOST:
U progu nowego stulecia zdewastowany i niedogodnie usytuowany most - zwany Podgórskim - nie mógł już sprostać rosnącym wymaganiom ruchu kołowego. Wobec rozbudowy Kazimierza w kierunku wschodnim naturalne stały się postulaty budowy nowej przeprawy w linii ul. Starowiślnej, łączącej Kraków z ul. Wielicką w Podgórzu, która przechodziła następnie w szosę Lwowską. Chociaż decyzję o budowie podjęto w 1898 roku, na skutek trudności finansowych austriackiego rządu prace rozpoczęły się ponad 10 lat później. Dodatkowo wiosną 1911 roku wezbrana Wisła zniszczyła w połowie już gotową konstrukcję.
Wrzesień 1910 r. Trzeci Most w budowie. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
KRZYSZTOF JAKUBOWSKI, KRAKÓW NA STARYCH WIDOKÓWKACH. TRZECI MOST:
Przeprawę nazwaną oficjalnie mostem Krakusa oddano do użytku dopiero w styczniu 1913 roku. Projekt oparty na kratownicowej trójprzęsłowej konstrukcji ze stali powstał w Wiedniu pod kierunkiem Edwarda Zittera. Jego wykonanie powierzono krakowskim Zakładom Zieleniewskiego, a kamienne filary wsparte na żelbetowej konstrukcji osadziła w dnie Wisły specjalizująca się w tego typu pracach lwowska firma Józefa Sosnowskiego i Alfreda Zachariewicza.
Lipiec 1911 r., Fragment konstrukcji Trzeciego Mostu. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
KRZYSZTOF JAKUBOWSKI, KRAKÓW NA STARYCH WIDOKÓWKACH. TRZECI MOST:
W lipcu 1915 roku most stał się widownią doniosłego wydarzenia - połączenia Krakowa z Podgórzem. W uroczystości tej wzięli udział prezydent Juliusz Leo oraz ostatni burmistrz Podgórza Franciszek Maryewski. Dwa lata później przejechał tamtędy pierwszy tramwaj, kończąc trasę na pętli w Rynku Podgórskim.
Październik 1910 r. Budowa Trzeciego Mostu. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Listopad 1910 r. Fragment konstrukcji Trzeciego Mostu. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Marzec 1911 r. Powstaje Trzeci Most. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Budowa Trzeciego Mostu, 1911 r. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Maj 1911 r. Trzeci Most- fragment budowy. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Wrzesień 1911 r. Robotnicy przy budowie Trzeciego Mostu. Archiwum Narodowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, sygn. 29/309/583
Trzeci Most w pełnej krasie, na widokówce wydawnictwa Sztuka z czasów pierwszej wojny światowej.
KRZYSZTOF JAKUBOWSKI, KRAKÓW NA STARYCH WIDOKÓWKACH. TRZECI MOST
Zwraca uwagę lekkość stalowej konstrukcji, ozdobionej na szczytach kratownic sterczynami z iglicami. Obok, w posadowionych centralnie nadstawkach, przypominających barokowe aedicule, umieszczono wizerunki piastowskiego orła, a poniżej datę - Anno 1912. Wprawne oko dostrzeże też podwieszone pod jezdnią słabo widoczne - tzw. izbice - stalowe konstrukcje o przekroju trójkąta, chroniące filary przed naporem kry. Most przypominał w jakiejś mierze ukończone nieco wcześniej przeprawy na Dunaju w Budapeszcie i Renie w Duisburgu. Odróżniała go jednak od nich (korzystnie!), bardziej finezyjna architektoniczna forma, wsparta na stosunkowo skromnych przyczółkach.
[Po roku 1945] Częściowo uszkodzony przez wycofujących się hitlerowców most został odbudowany, jednak już bez charakterystycznych ozdobnych elementów. W tej okaleczonej postaci dotrwał szczęśliwie do remontu rozpoczętego w 1970 roku. Prace, planowane początkowo na mniejszą skalę, zakończyły się gruntowną przebudową, a z dawnej przeprawy pozostawiono jedynie przyczółki i filary. Skomplikowaną operację usunięcia stalowych kratownic - przy równoczesnym przesunięciu na filary nowego mostu - przeprowadzono w marcu 1971 roku. Uroczyste przekazanie do pełnej eksploatacji nastąpiło dość szybko, bo 19 lipca tego samego roku. Autorem nieciekawej, pozbawionej architektonicznych walorów konstrukcji był Józef Szulc z krakowskiego Mostostalu, specjalistycznego przedsiębiorstwa prowadzącego całość prac.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze