Plac św. Ducha nie jest - jak zwykło się niekiedy uważać - stosunkowo młodym, sięgającym lat 90. XIX wieku założeniem urbanistycznym. Już bowiem na dość precyzyjnym, tzw. Planie Kołłątajowskim (1785 r.) widoczna jest w tym miejscu całkiem spora, niezabudowana przestrzeń. Plac ten ograniczała wówczas od północy bryła kościoła św. Ducha, stojącego ukosem do ul. Szpitalnej - mniej więcej w miejscu dzisiejszego zieleńca. Kościół św. Ducha połączony był z klasztorem, mieszczącym dawniej szpital prowadzony przez kanoników Ducha św. De Saxia, zwanych duchakami. Ten wartościowy kompleks średniowiecznych zabudowań przeznaczony został przez Radę Miasta do wyburzenia, aby uzyskać miejsce pod budowę przyszłego Teatru Miejskiego. Stało się tak pomimo protestów wielu luminarzy krakowskiej nauki i kultury, z późniejszym konserwatorem zabytków miasta Stanisławem Tomkowiczem i mistrzem Janem Matejką na czele.
Plac Św. Ducha i okolice na tzw. Planie Wdowiszewskiego (ok. 1898 r.)
W roku 1910 - w ramach obchodów 500-lecia Bitwy pod Grunwaldem - na placu wystawiono jednokondygnacyjny, drewniany pawilon, w którym eksponowano dioramę (rodzaj trójwymiarowej makiety) obrazującą bitwę. Jej autorami byli współtwórcy Panoramy Racławickiej - Tadeusz Popiel i Zygmunt Rozwadowski. Pomysł zagospodarowania placu pojawił się dopiero wiosną 1926 roku, za sprawą Polskiego Związku Turystycznego, który postanowił zorganizować tu dworzec autobusowy. Z punktu widzenia PZT lokalizacja ta była jak najbardziej uzasadniona bowiem jego siedziba mieściła się tuż obok, w niewidocznym na fotografii domu przy ul. Szpitalnej 36. Kiedy okazało się jak cenny to i trafiony pomysł, inicjatywę przejęło miasto. Tak oto, 6 sierpnia 1929 roku oddano do użytku nowy budynek dworca, wzniesiony kosztem 65 tys. złotych. Codziennie przewijało się przezeń 60 autobusów (najczęściej angielskie Leylandy, włoskie Lancie i amerykańskie Duranty), obsługujących ponad 3 tys. pasażerów na 35 liniach! W niewielkim budynku, ozdobionym charakterystyczną schodkową attyką w typie art deco, mieściły się poczekalnie, kasy i bufet. Widokówka wydana nakładem wydawnictwa Sztuka w roku 1930 (powyżej), przedstawia ów tętniący juz życiem dworzec. Przeniesiono go stąd na ul. Pawią dopiero w 1956 roku.
To jedna z najstarszych ulic w Krakowie. Wytyczona została podczas lokacji miasta w 1257 roku, w miejscu istniejącej wcześniej drogi łączącej budujące się właśnie klasztory duchaków i dominikanów, przy dzisiejszej ul. Stolarskiej. Nazwa ulicy wywodząca się od szpitala mieszczącego się przy pierwszym z tych klasztorów, choć utrwaliła się dopiero około połowy XVIII stulecia. Wcześniej używano wymiennie jeszcze dwóch innych nazw: św. Krzyża i św. Ducha.
Do budowy Teatru przystąpiono jesienią 1891 roku i niemal równocześnie, pomimo trwających protestów, wyburzono ostatecznie zabytkowe mury kościoła i klasztoru. Nowy gmach Teatru Miejskiego był największą inwestycją budowlaną XIX-wiecznego Krakowa i nic dziwnego, że jako jeden z symboli nowoczesnego miasta, stał się bohaterem niezliczonych widokówek, wydawanych po dziś dzień.
Więcej o opisanych tu miejscach, zdarzeniach i ludziach można będzie usłyszeć w najbliższą niedzielę 23 października podczas spotkania z Krzysztofem Jakubowskim. Miłośników historii Krakowa zapraszamy serdecznie o godz. 11 przed Teatr im. Juliusza Słowackiego.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze