Krakowska mapa wstydu. Co się zmieniło w ciągu 2 lat?

Nieukończony wieżowiec przy rondzie Mogilskim to bez wątpienia symbol krakowskiego wstydu. Projekt na biurowiec Naczelnej Organizacji Technicznej przygotował w 1968 roku zespół Zdzisława Arcta. Budowa 92-metrowego wieżowca NOT rozpoczęła się siedem lat później. Firma Mostostal, generalny wykonawca, postawił szkielet budynku w ciągu czterech lat. Wtedy, w 1979 roku, ze względów ekonomicznych, budowę wstrzymano.

"Szkieletor" z "mapy wstydu" powoli znika. W marcu 2016 roku oficjalnie stał się placem budowy. Na przełomie 2016 i 2017 roku w pewnym sensie budynek przestał straszyć. Inwestorzy przykryli go siatką, na której widnieje wizualizacja przyszłego budynku.

Unity Center - tak ma się nazywać cały kompleks pięciu budynków przy rondzie Mogilskim. W tym Wieża Jedności - Unity Tower, która będzie miała 102,5 m wysokości, łącznie 27 kondygnacji i powierzchnię 16,5 tys. m kw. do wynajęcia. Łączna powierzchnia biur do wynajmu w Unity Center wynosić będzie 46 tys. m kw. Przy kompleksie zaplanowano około 400 miejsc parkingowych i 200 stojaków rowerowych. Oprócz biur znajdzie się tam miejsce na ośmiokondygnacyjny apartamentowiec o powierzchni 2,7 tys. m kw.

Inwestora zobowiązano do rozpoczęcia przebudowy najpóźniej w kwietniu i zakończenia jej najpóźniej do końca 2019 r. Jeżeli tak się nie stanie, miasto zacznie ponownie naliczać kary za niedokończenie budowy.

MICHAŁ ŁEPECKI

"Wylotowa szosa z Krakowa na północ, w kierunku Warszawy, wygląda jak podrzędna drożyna. O jej znaczeniu świadczy tylko olbrzymia liczba samochodów, które codziennie rano i popołudniu wloką się lub stoją w korku w obie strony" - pisaliśmy dwa lata temu.

Co zmieniło się od tego czasu? Na pierwszy rzut oka - nic. Jednak pojawiło się światełko w tunelu. Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie ogłosił przetarg na rozbudowę jednej z najważniejszych arterii komunikacyjnych w mieście - alei 29 Listopada na odcinku od ul. Opolskiej do granic miasta. Koszt prac szacuje się na ok. 200 milionów zł.

Według założeń miasta al. 29 Listopada ma być poszerzona do dwóch (na odcinku od Opolskiej do pętli na Górce Narodowej), a dalej do trzech pasów ruchu w obu kierunkach. Dodatkowe pasy od strony granic miasta będą przeznaczone dla komunikacji miejskiej. Wydzielone mają zostać pasy do skrętu w lewo, ułatwiające zjazd ze skrzyżowań. Po obu stronach jezdni powstaną chodniki i ścieżki rowerowe.

Przebudowa ogłoszona w trybie "zaprojektuj i wybuduj" obejmie blisko 2,6 km odcinek od ul. Opolskiej do granic miasta. Zakłada on wykonanie projektu w ciągu roku oraz realizację inwestycji w dwa lata, czyli zakończenie prac na przełomie 2019 i 2020 roku.

W 2009 roku Nowa Huta obchodziła 60. urodziny. Kto mógł, ten zgłaszał propozycje, jak uczcić jubileusz. Każdy chciał dawać Hucie prezenty, mniej lub bardziej kosztowne. I pojawił się pomysł, zawarty w jakże nośnym haśle - "60 kilometrów chodników na 60-lecie". Na haśle się skończyło. Radni rzucili, radni odpuścili

Spacerując po Nowej Hucie w 2017 roku nadal się potykamy. Prawdopodobnie niedługo to się zmieni. W lutym tego roku radni zdecydowali, że miasto będzie realizować program "Nowa Huta dziś!", w ramach którego na remonty chodników i naprawę oświetlenia dzielnica dostanie 2 mln zł.

Program "Nowa Huta dziś!" będzie realizowany przy współudziale mieszkańców, którzy mają zgłaszać miejsca do pilnego wyremontowania; listę priorytetów przygotują radni dzielnicowi.

Dwa lata temu pisaliśmy:

"Choć miasto podjęło walkę ze smogiem, stan powietrza w Krakowie jest jednak obecnie ogromnym powodem do wstydu. I to wstydu na cały świat. Jesienią 2013 r. Europejska Agencja Środowiska ogłosiła ranking miast o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Przeanalizowano sytuację w ok. 400 miastach Europy - brano pod uwagę liczbę dni, kiedy dzienne normy dla stężenia pyłu zawieszonego (PM10) zostały przekroczone. Kraków znalazł się na trzecim miejscu."

Co możemy napisać teraz? Otóż Kraków, obok 15 innych polskich miast, w ciągu zaledwie 46 dni stycznia i lutego wykorzystał dopuszczalny limit dni ze smogiem na cały 2017 rok.

Norma pyłu PM10 to 50 mikrogramów na metr sześcienny. W Krakowie w styczniu stężenie PM10 sięgało średnio 340 mikrogramów na metr sześcienny. Miasto w tym roku już kilkanaście razy wprowadzało dni z darmową komunikacją dla kierowców.

Kraków i Małopolska nie przestają jednak walczyć o czyste powietrze. W styczniu 2017 roku radni sejmiku województwa przyjęli uchwałę antysmogową dla całego regionu. Już od lipca nie będzie można spalać miałów węglowych oraz palić w piecach nie spełniających unijnych standardów.

Od 1 września 2019 roku w Krakowie wprowadzony zostanie całkowity zakaz palenia paliwami stałymi, w tym m.in. węglem i drewnem w kotłach, piecach i kominkach. Dopuszczone do użytkowania będą jedynie paliwa gazowe oraz lekki olej opałowy.

"O parku Krakowskim się nie mówi, przez niego się tylko przechodzi - celnie zauważa Mariusz Okoński z Uniwersytetu Pedagogicznego. Niegdyś był miejską chlubą, powstał w 1885 roku na wzór wiedeńskiego ogrodu. Dziś przypomina ponury, dawno nie odnawiany spacerniak" - to cytat sprzed dwóch lat.

Dzisiaj także moglibyśmy go powtórzyć, z jednym "ale"...

"Ale" będzie lepiej. Niebawem park Krakowski zamieni się w regularny plac budowy, a zakres planowanego remontu jest tak duży, że mieszkańcy nie będą mieli do wstępu na teren parku nawet do lata 2018 r.

Wyremontowane zostaną nie tylko ścieżki i alejki (z wykorzystaniem różnych materiałów) czy oświetlenie (wymiana na LED-owe), ale również ogrodzenie parku. Dosadzone zostaną 42 drzewa i prawie 4 tys. krzewów, a trawniki zamienią się w łąki kwietne. W parku pojawią się nowe stojaki na rowery i poidła dla ptaków. Park będzie miał też nowy plac zabaw, miejsce do gry w bule, stoły piknikowe, czytelnię i stoliki do gry w szachy. Sama lista gatunków roślin, które zostaną dosadzone, liczy ponad 100 pozycji.

To nie koniec inwestycji w miejską zieleń. Jeszcze w tym roku miasto wyda 4,5 mln zł na realizację I etapu budowy zupełnie nowego parku - Reduta na Prądniku Czerwonym. Zapowiedziano także rewitalizację parku Bednarskiego.

Potężna stalowa konstrukcja na betonowych fundamentach z tablicą o szerokości 25 m i wysokości 20 m przy ul. Konopnickiej zaśmiecała przestrzeń publiczną trzy lata. Władze miasta długo na samowolę nie reagowały. Po doniesieniach mediów zaczęto domagać się rozbiórki. Przez cały czas właściciel jednak odwoływał się od decyzji wydawanych przez PINB. Kilka razy billboard już pustoszał. Za każdym razem okazywało się, że tylko na chwilę - bo zmieniały się na nim reklamy. Z czasem, wewnątrz konstrukcji zamieszkali bezdomni.

Na szczęście ten powód do wstydu zniknął w lipcu 2015 roku.

Fot. Michał Łepecki / Agencja Gazeta

Dwa lata temu pisaliśmy także o problemach z reklamami na ul. Kalwaryjskiej. "Od wszędobylskich, paskudnych reklam można dostać tam oczopląsu. Na elewacji jednego z budynków wisi nawet szambo - właściciel sklepu z szambami uznał to za najlepszą formę reklamy."

Dziś szambo już nie wisi. Znikło w kwietniu 2015 roku. Co poza tym? Porównując zdjęcia z 2015 i końca 2016 jedyną zauważalną zmianą widać w kursie euro zamieszczonym przy wejściu do kantoru.

MICHAL LEPECKI

Dwa lata temu na mapie wstydu zaznaczyliśmy mowę nienawiści - wulgarne, często rasistowskie napisy szpecące mury krakowskich kamienic i bloków. Pisaliśmy: - Są wszędzie. Nabazgrane szybkim ruchem ręki. Najczęściej obraźliwe, wulgarne, rasistowskie. Nienawiść wypisana na murach. Nienawiść i głupota. "Żydoskie kur...", "cwele", "zaj...my was", "je...ć żydów sku...synów", "Je...ć psów". Takie napisy, to w Mieście Królów Polskich, niestety stały widok. I wygląda, że szybko się ich nie pozbędziemy."

Jak jest teraz? Widać pozytywne skutki działalności "Pogromców Bazgrołów", którzy z całych sił próbują walczyć z tą plagą. Niestety, w swojej walce nie mogą liczyć na pomoc rządu. "Pogromcy" wraz z władzami miasta apelowali do prezydenta Andrzeja Dudy i ministra Zbigniewa Ziobry o zmianę przepisów ułatwiającą walkę z nielegalnym graffiti. Ministerstwo Sprawiedliwości nie widzi jednak potrzeby takich zmian.

Tu powodów do wstydu jest coraz mniej. Budowa hotelu Forum na podstawie projektu Janusza Ingardena rozpoczęła się w 1978 roku i trwała ponad 10 lat. Po otwarciu był jednym z najnowocześniejszych budynków w Krakowie. Działał do 2002 roku. Potem luksusowy hotel zaczął służyć za konstrukcję do wywieszania ogromnych reklam.

Ale to miejsce żyje. Najnowszy przykład? Klub 89. Lokal po dawnym klubie Crazy Dragon zauważyli organizatorzy festiwalu Unsound oraz właściciele klubokawiarni Forum Przestrzenie. Co tydzień w Klubie 89 grają najważniejsze nazwiska sceny elektronicznej. Gośćmi byli już m.in. Lucy, Anthony Parasole, Mike Huckaby, Zamilska, Gunnar Hasslam i DJ Nigga Fox.

MICHAŁ ŁEPECKI

Z kolei zaprojektowany przez prof. Witolda Cęckiewicza hotel Cracovia otwarto w 1965 roku. Hotel Cracovia zakończył działalność z końcem czerwca 2011 r. W 2015 roku, gdy publikowaliśmy mapę wstydu, przyszłość hotelu była nieznana. Debata o ewentualnym wyburzeniu hotelu i powstaniu w tym miejscu nowej, nawiązującej do pierwowzoru budowli, od początku przeplatała się ze sporem o funkcje obiektu. Inwestor nie ukrywał, że widziałby tam przede wszystkim działalność handlową pozwalającą na osiągnięcie wysokich zysków. Rozmijał się w ten sposób wyraźnie nie tylko z opinią obrońców starej Cracovii, ale też intencjami władz miasta.

Koniec 2016 i początek 2017 roku przyniósł jednak przełom. Jesienią wojewódzki konserwator zdecydował o wpisaniu hotelu do rejestru zabytków. Prawdziwym bombą była jednak informacja o kupnie Cracovii przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Resort wydał ponad 29 mln zł i przekazał hotel Muzeum Narodowemu w Krakowie - ma tam powstać muzeum architektury i designu.

W tej beczce miodu jest jednak łyżka dziegciu. Dyrekcja zdecydowała, że do końca 2018 roku hotel Cracovia pozostanie wieszakiem na reklamy.

Symbolem tajlandyzacji Krakowa jest kamienica przy ul. Grodzkiej 1, w pobliżu Wierzynka, która w marcu 2014 rozbłysła cała na czerwono. Powstanie klubu nocnego Cocomo oburzyło krakowian. - To jest Park Kulturowy, nie park erotyczny - denerwował się Zbigniew Beiersdorf, historyk, znawca krakowskiej architektury i urbanistyki. Stanowczy był również magistrat. - Nie po to wprowadziliśmy na Starym Mieście Park Kulturowy, by kamienice świeciły się jak bożonarodzeniowe choinki. Mamy dokładne zasady regulujące oświetlenie fasad, ale niektórzy przedsiębiorcy nic sobie z tego nie robią i działają z dużym tupetem - ubolewał rzecznik Filip Szatanik. Po pewnym czasie klub zmienił szyld i stał się Wild Night. Profilu swej działalności jednak nie zmienił.

W lutym 2017 roku magistrat zapowiedział zmiany w zasadach funkcjonowania Parku Kulturowego.

- Wprowadzamy przede wszystkim zakaz stosowania reklamy sprzecznej z moralnością publiczną. Od lat do urzędu wpływało mnóstwo skarg i pism od mieszkańców i turystów, którzy prosili, aby zrobić coś z natarczywością reklamy klubów nocnych w ścisłym centrum. Ludzie skarżyli się m.in. na nagabywanie, a także na jarzące się nocą okna. Dlatego proponujemy zakaz podświetlania okien powyżej parteru kolorem innym niż biały czy zakaz reklamy za pomocą kostiumów historycznych innych niż tradycyjnie krakowskie - zdradza Katarzyna Olesiak, dyrektor magistrackiego wydziału kultury, który przygotował nowelizację uchwały o Parku Kulturowym Stare Miasto.

"Ponad siedem hektarów powierzchni, niestety wciąż niewykorzystanej, ulubione miejsce nowohucian i... chyba najbardziej pechowe w dzielnicy - oto zalew w Nowej Hucie przy ul. Bulwarowej" - przedstawialiśmy dwa lata temu to miejsce na mapie wstydu.

W 2005 roku rozpoczęły się prace przy rewitalizacji. Plany były ambitne: wyczyszczenie dna zbiornika, naprawa alejek, nowe place zabaw, boiska, oświetlenie, stanowiska dla wędkarzy, piaszczysta plaża. Co powstało? Alejki rzeczywiście są nowe, plac zabaw ładniejszy, boiska też są, lampy świecą, wędkarze łowią. Ale zbiornik wyczyszczono tylko w połowie (!), ponieważ na drugą część zabrakło pieniędzy. Plaża była przez dwa lata, a że nikt nie przejmował się zabezpieczaniem jej i dowożeniem piasku, więc znikła.

W 2015 roku pisaliśmy także: "Dziś Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu, który w 2005 realizował inwestycję przy Bulwarowej, sugeruje, że sprawą zalewu powinna zająć się nowa jednostka - Zarząd Zieleni Miejskiej. Nowohucianie jakoś w to nie wierzą - ZZM ma na liście spraw, którymi powinien się zająć w pierwszej kolejności, parki i zieleńce w centrum Krakowa. Do Nowej Huty specjaliści od zieleń i terenów rekreacyjnych mogą dotrzeć za kilka lat. Wtedy zbiornik trzeba będzie czyścić już w całości, nie w połowie."

W 2017 roku ZZM zapowiedział remont za 700 tys. zł. Fundusze pochodzą z budżetu obywatelskiego. Pomysłów jest sporo - plaża, grające fontanny, molo, scena.

Na efekt musimy jednak jeszcze trochę poczekać.

"Za dnia pełno tu spacerowiczów, rolkarzy i rowerzystów. Po zmroku pustoszeją. Takie są krakowskie Bulwary Wiślane. Brak oświetlenia zniechęca do rekreacji, a to nie sprzyja aktywizacji tego obszaru Krakowa." - opisywaliśmy 2 lata temu.

- Bulwary zamierają o 18. Potem nikt już tędy nie spaceruje i tym samym nie dociera do naszej restauracji - mówił wówczas "Wyborczej" Krzysztof Zimny, menedżer barki "Stefan Batory" cumującej tuż pod Wawelem. W lecie ten czas wydłuża się do godziny 22.

Od tego czasu wiele się zmieniło. W 2016 roku blisko 3,6 mln zł wydał ZIKiT na nowe oświetlenie w mieście. Lampy pojawiły się na Bulwarze Czerwieńskim i Kurlandzkim. W tym roku światło ma rozbłysnąć na bulwarach od strony Kazimierza, Podgórza, Zabłocia i Dębnik.

Mamy 2014 roku i piszemy: "Wycinka w Krakowa przybiera niebywały rozmiar. Pod topór poszło ponad 13 tys. drzew. - Od kilku lat jesteśmy świadkami rzezi drzew w Krakowie - mówił Grzegorz Finowski, radny Grzegórzek i aktywista ze stowarzyszenia Ogród Grzegórzki, walczącego o tereny zielone w dzielnicy. Wycinka drzew w Krakowie to absolutny powód do wstydu."

Po tekstach "Gazety Wyborczej" urzędnicy zmienili politykę wobec zieleni i obiecali słuchać mieszkańców. ZIKiT obiecał, że wytnie tylko drzewa, które zagrażają bezpieczeństwu, a miasto przygotuje mapę miejsc, w których planowane są wycinki, a także nowe nasadzenia.

Gdy wydawało się walka o drzewa w przestrzeni publicznej jest wygrana, sprzymierzeńcem zwolenników cięć stał się minister środowiska Jan Szyszko. Zgodnie z ustawą firmowaną przez ministra od 1 stycznia drzewa i krzewy na prywatnym terenie można wycinać bez nadzoru i konsekwencji (jeśli nie są pomnikami przyrody). Nawet stare i - przede wszystkim - zdrowe drzewa. Ludzie wycinają te, które wcześniej im przeszkadzały, bo np. trzeba było sprzątać liście.

W Krakowie wycięte zostały drzewa m.in. na Ruczaju, w miejscu, w którym jeszcze w zeszłym roku Zarząd Zieleni Miejskiej zapowiedział "zieloną rewolucję". Miejsc, gdzie zamiast wysokich drzew pozostały pnie, jest zdecydowanie więcej.

Tu nie zmieniło się kompletnie nic. Co pisaliśmy dwa lata temu? "Ziejące pustymi otworami okiennymi, szare i brudne szkielety budynków stoją w uchodzącym za jeden z ładniejszych zakątków Krakowa. Z jednej strony Błonia, w pobliżu droga prowadząca na kopiec Kościuszki, obok przepływa Rudawa. Popadające w ruinę i niedokończone bloki górują nad niską zabudową okolicy."

Niestety, nie zmienimy nawet przecinka.

"Najgorzej, kiedy spadnie ulewa. Z parkingów, na których swoje samochody zostawiają pracownicy pobliskich korporacji, wylewa się potok błota. Strugami płynie po chodniku, unosząc ze sobą śmieci, w kierunku ronda Matecznego. Zatyka studzienkę kanalizacyjną ulokowaną w pobliżu myjni samochodowej. Po kilku godzinach opadów tworzy się staw, którego przebycie wymaga szalupy" - tak o otoczeniu ronda Matecznego pisaliśmy dwa lata temu.

Co możemy napisać teraz? W rejonie ronda Matecznego rosną nowe mieszkania i biurowiec. Znalazł się nawet kupiec na starą zdemolowaną stację paliw. Na początku lutego tego roku okazało się, że w rejonie ronda Matecznego powstanie kompleks trzech biurowców, w których pracę znajdzie prawie 4 tys. osób. Nowe budynki znajdą się w miejscu wyburzanych pawilonów, garaży i magazynów na rogu ulic Wadowickiej i Rydlówka. W części z nich działał do niedawna skup złomu (został przeniesiony), a obok niego znajdował się sklep z dywanami i wykładzinami.

Słowem: zmienia się.

To opis sytuacji sprzed dwóch lat i, niestety, także obecny: "Kraków nie ma szczęścia do muzycznej infrastruktury, od lat melomani skarżą się na brak filharmonii z prawdziwego zdarzenia. Przegoniły nas nie tylko Katowice ze wspaniałą Salą NOSPR-u, Filharmonia Szczecińska, ale nawet miasta takie jak Kielce, Gorzów czy Białystok. Filharmonia, która jest, już dawno przestała spełniać wymogi sali koncertowej na poziomie, na co wielu decydentów pozostaje głuchych. Istniejąca 70 lat Filharmonia Krakowska mieści się u zbiegu ulic Zwierzynieckiej i Straszewskiego w należącym do kurii wybudowanym przed wojną Domu Katolickim."

W sprawie budowy Centrum Muzyki w Krakowie nastąpił właśnie przełom. 27 lutego radni województwa małopolskiego zdecydowali o budowie Centrum Muzyki na Grzegórzkach na dotychczasowym terenie wojskowym. Ma się tu znaleźć m. in. nowa filharmonia, a także park.

W 2015 roku było tak: "Przez złe przepisy autorstwa resortu środowiska na ekranowaniu Polski wydaliśmy lekka ręką około 1 mld zł. Ekrany postawiono tam, gdzie powstać wcale nie musiały. Przed samochodowym ruchem chronią np. lasy i ugory. W Krakowie ekranoza szaleje." Z danych ZIKiT wynika, że łącznie mamy ich w mieście nieco ponad 21 km.

W ostatnich latach ekranów akustycznych nie przybywa. A te, które już stoją, w pewnym sensie pięknieją. W 2016 roku Zarząd Zieleni Miejskiej uruchomił projekt obsadzania roślinami ekrany akustyczne na Ruczaju. ZZM spodziewa się, że krakowianie szybko zobaczą efekty nowego pomysłu. Przyrost winobluszczu jest na tyle szybki, że już po trzech latach zazielenić się powinien cały ekran drogowy.

MATERIAŁY PRASOWE