Kręgosłup pracy zdalnej nie lubi

- Najszybciej zaczniemy odczuwać ból w dolnym odcinku kręgosłupa, w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Ale część osób uskarża się także na bóle w odcinku piersiowym, między łopatkami, promieniujące wzdłuż żeber. Część odczuwa także dolegliwości bólowe w odcinku szyjnym, skarży się na ból karku, głowy. Z bólem kręgosłupa wiążą się także bóle mięśniowe, spowodowane zbyt długim siedzeniem, napięciem potęgowanym przez stres.

Czy ten ból pojawi się w momencie pracy w nieodpowiedniej pozycji, czy zacznie nam dokuczać dopiero po jakimś czasie?

- Jeżeli zbyt długo siedzimy lub robimy to w nieodpowiedniej pozycji, plecy szybko zaczną nas pobolewać. Wówczas należy zrobić sobie przerwę, przespacerować się lub porozciągać. Taka gimnastyka powinna pomóc uśmierzyć ból. Ale jeżeli będziemy te sygnały, jakie wysyła nam kręgosłup, lekceważyć i długo ignorować, istnieje ryzyko poważniejszych zmian czy uszkodzeń. Dotyczy to zwłaszcza osób, które dodatkowo mają złe nawyki związane z garbieniem się czy nieodpowiednim pochylaniem i zginaniem.

Skoro pierwszym ratunkiem dla naszego kręgosłupa może być krótka gimnastyka, jakiego typu ćwiczenia pozwolą uśmierzyć ból?

- To w dużej mierze zależy od tego, jaka jest przyczyna bólu kręgosłupa. Bo jeżeli wynika on z niewielkiej przepukliny krążka, odpowiednimi będą ćwiczenia wg popularnej metody McKenziego. Ale gdy ból wynika z przeciążenia w stawach kręgowych, wówczas te ćwiczenia nie będą odpowiednie. Dlatego zanim przystąpimy do gimnastyki warto ból kręgosłupa skonsultować przynajmniej z fizjoterapeutą. On dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń, które przede wszystkim nie będą wywoływały dodatkowego bólu. Albowiem podstawowa zasadą doboru ćwiczeń jest to, że jeżeli nasilają ból, należy z nich natychmiast zrezygnować.

Na czym polega wspomniana metoda ćwiczeń McKenziego?

- Ćwiczenia według metody McKenziego to generalnie ćwiczenia odgięciowe, wzmacniające siłę mięśni lędźwiowych, przykręgosłupowych i karkowych. Ponieważ tak jesteśmy zbudowani, że oczy i ręce mamy z przodu i jednocześnie jesteśmy istotami dwunożnymi, przez całe nasze życie pochylamy się do przodu, męcząc nasz kręgosłup, i ćwiczenia odgięcia do tyłu opracowane przez McKenziego mają w założeniu przywrócić równowagę mięśniową i odtworzyć naturalne krzywizny kręgosłupa.

W którym momencie powinna nam się zapalić czerwona lampka, ostrzegająca i przypominająca, że same ćwiczenia nie wystarczą i musimy o kręgosłup bardziej zadbać?

- Jeżeli gimnastyka nie pomaga i ból w kręgosłupie nie ustępuje, to właściwie odpowiedni moment, by zgłosić się do lekarza. Ból kręgosłupa jest ogólnym objawem i najczęściej wiąże się z nieodpowiednim trybem życia, ale trzeba pamiętać, że są także inne, poważniejsze dolegliwości, które mogą go wywoływać. W rzadkich przypadkach przyczyną może być choroba nowotworowa, dlatego bólu kręgosłupa nie można lekceważyć. Jeśli ból wynika na przykład z przepukliny krążka międzykręgowego, to pacjent odczuwa silne promieniowanie do którejś z kończyn. To sygnał alarmowy, że powinniśmy zgłosić się do lekarza, bo istnieje zagrożenie uszkodzenia struktur nerwowych.

Konieczny może być zabieg?

- Jeżeli mamy wypadniętą przepuklinę, czyli fragment krążka międzykręgowego wysuwa się w stronę kanału kręgowego i drażni struktury nerwowe, wtedy najlepszym rozwiązaniem jest usunięcie ciała obcego. Ból spowodowany przepukliną jest tak silny, że bardzo często uniemożliwia poruszanie się, dlatego w takich przypadkach leczenie zachowawcze jest mało skuteczne i proponujemy leczenie operacyjne.

Jeżeli lekarz zaleca operację kręgosłupa, pewnie dla wielu pacjentów jest to dosyć przerażająca informacja. Pojawia się wizja tego, że nawet najmniejsze niepowodzenie może powodować nieodwracalne skutki…

- Oczywiście ryzyko powikłań w chirurgii kręgosłupa istnieje, tak samo jak w przypadku leczenia wszystkich innych schorzeń. Jednak w tym momencie coraz częściej korzystamy z metod małoinwazyjnych, po których wyniki pacjentów są znacznie lepsze, a ryzyko powikłań mniejsze niż w przypadku zabiegów metodą klasyczną. Okres rekonwalescencji także jest krótszy po zabiegach metodą endoskopową.

Czym te metody się różnią?

- Podczas operacji małoinwazyjnej nie musimy rozcinać skóry i mięśni, co wiązało się nie tylko z kilkugodzinnym zabiegiem, ale też sporą blizną pooperacyjną. Zamiast tego w miejsce, z którego chcemy usunąć przepuklinę kręgosłupa, wprowadzamy narzędzia i pod kontrolą kamery usuwamy przepuklinę krążka międzykręgowego. Zabiegi endoskopowe mają również zastosowanie u osób starszych, u których w wyniku zmian zwyrodnieniowych doszło do zwężenia kanału kręgowego. W takich sytuacjach ludzie ci mają problemy z poruszaniem się, a w skrajnych przypadkach nawet z chodzeniem (często po przejściu kilkudziesięciu metrów muszą się zatrzymać). Wprowadzamy narzędzia pod kontrolą RTG w miejsce zwężonego kanału kręgowego i pod kontrolą kamery odpowiednimi narzędziami poszerzamy kanał kręgowy tak, żeby struktury nerwowe tam znajdujące się nie były uciskane.

Czy każdego typu schorzenie kręgosłupa można operować już metodą endoskopową?

- Oczywiście zawsze technikę operacyjną dostosowujemy do schorzenia. Metodą endoskopową możemy leczyć wszelkie schorzenia dysku. Możemy usunąć przepuklinę, wykonać plastykę dysku przy zmianach degeneracyjnych, możemy endoskopowo wszczepić implanty dysku, żeby podnieść jego wysokość. Możemy też usunąć zmiany zwyrodnieniowe, poszerzając kanał kręgowy i odbarczając struktury nerwowe.

Czy tego typu zabiegi są odpowiednie dla osób starszych?

- Metody endoskopowe mogą być stosowane w każdym wieku i u osób, u których klasyczna operacja już nie wchodzi w grę. Możemy śmiało powiedzieć, że zabiegi małoinwazyjne, jak sama nazwa wskazuje, w mniejszym stopniu obciążają organizm u ludzi starszych, dzięki czemu ten sam efekt uzyskujemy przy mniejszej traumatyzacji tkanek.

Czy tą metodą można wyleczyć także zmiany zwyrodnieniowe czy osteoporotyczne złamania kręgosłupa?

- Zazwyczaj w przypadku zmian zwyrodnieniowych u osób starszych, które powodują duże dolegliwości bólowe, proponujemy dwa typy zabiegów. Pierwszy z nich to termolezja, czyli leczenie zakończeń nerwowych poprzez działanie odpowiedniego prądu. Ale w takich przypadkach wykonujemy także kriolezję, czyli zabiegi łagodzenia bólu z użyciem niskiej temperatury. Jeśli chodzi o złamania kręgosłupa nieurazowe, ale właśnie osteoporotyczne, zazwyczaj proponujemy pacjentom wertebroplastykę, czyli zabieg polegający na cementowaniu kręgu. Wszystkie tego typu zabiegi są bardzo skuteczne i zarezerwowane właśnie dla osób starszych.

***Dr n. med. Aleksander Winiarski - specjalista ortopedii i traumatologii z krakowskiego Szpitala na Klinach. Od 2008 r. specjalizuje się w endoskopowej chirurgii kręgosłupa. Swoje doświadczenie kliniczne zdobywał pod okiem dr. Hooglanda, twórcy endoskopowej metody usuwania przepukliny krążka międzykręgowego, u którego odbył praktykę w Monachium. Doktor Winiarski specjalizuje się też w operacjach deformacji kręgosłupa – w tym skoliozy.