Boa i pomada do włosów dla pań, maszyna parowa dla chłopców, lalka paryska dla dziewczynek; rosyjskie kalosze, autogymnast dla dbających o sylwetkę... - pomysły na świąteczne prezenty, zaczerpnięte z dawnych gazet.
15 lutego 1927 roku krakowska rozgłośnia radiowa rozpoczęła emisję, ?rzucając po raz pierwszy w przestwór elektryczne wibracje? - jak to z emfazą opisywał Ilustrowany Kuryer Codzienny. Aparaturę nadawczą zainstalowano w forcie Zwierzyniec. Zobacz zdjęcia z początków rozgłośni, pochodzące ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl).
Błotnista ulica, kramy przed wejściem na cmentarz, tłum ludzi oczekujących na tramwaj linii 8 (kursujący na Salwator) - zobacz zdjęcia Cmentarza Rakowickiego i okolic, pochodzące z Archiwum Narodowego w Krakowie (ank.gov.pl) oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl). Polecamy też broszurę z 1910 roku, z cennikiem usług cmentarnych (np. osobliwszego przyozdabiania mogił).
W roku 1936 roku w Krakowie doszło do robotniczych wystąpień i strajków (w fabryce Suchard, Semperit), odbywały się demonstracje i wiece. Interweniowała policja. Do strajku przyłączyła się także załoga Krakowskiej Fabryki Kabli - w zasobach Archiwum Narodowego w Krakowie (ank.gov.pl) zachowały się dokumenty z tego właśnie miejsca. Ukazują one strajkową codzienność ale i nietypowe sytuacje - np. strajkową orkiestrę, wizytę Lajkonika czy przejażdżki na rowerze.
Okręty wojenne na Wiśle koło Wawelu, latarnie morskie przy brzegu, marynarze na ulicach, Lajkonik kołyszący się na falach - w przedwojennym Krakowie hucznie obchodzono Święto Morza. Zobacz zdjęcia z Narodowego Archiwum Cyfrowego i relacje z Ilustrowanego Kuryera Codziennego, opisujące barwne uroczystości w 1933 i 1934 roku.
Trudno sobie wyobrazić Kraków bez Bazyliki Mariackiej. Jej dwie wieże górują od średniowiecza nad miastem: wyższa - Hejnalica, z której rozlega się grany co godzina hejnał - wznosi się na wysokość 82 metrów, niższa - dzwonnica - ma 69 m. Zobacz dawne zdjęcia i dokumenty z Archiwum Narodowego w Krakowie (ank.gov.pl) oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl). I posłuchaj hejnału.
Samoloty wojskowe i pasażerskie, szybowce i modele latające, balony - wszystko to niegdyś można było zobaczyć na krakowskim lotnisku Rakowice. Odbywały się tu lotnicze zawody, zdarzały się i katastrofy. Zobacz zdjęcia z Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz artykuły o lotnictwie z dawnej krakowskiej prasy.
Po słodkości do Wedla, po porcelanę i szkło do sklepu Jakuba Grossa, po towary różne - do Domu Towarowego Jednolitych Cen... Przedwojenne krakowskie sklepy na fotografiach z Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl). Opisane i zlokalizowane przez Czytelnika, pana Zbigniewa Góreckiego
Nie żyje Wiktor Pental - twórca legendarnych fotografii pierwszych lat Nowej Huty. Urodzony 18 stycznia 1920 r. na ziemi nowogródzkiej we wsi Woroniszki, zmarł 20 sierpnia 2013 r. w Krakowie. - Jego fotografie naznaczone są niezwykłym poczuciem humoru i dystansem do systemu - pisze Łukasz Trzciński z fundacji Imago Mundi, organizatora wystawy ?802 procent normy?.
Wznosił się w miejscu dzisiejszego Mostu Powstańców Śląskich. Był świadkiem połączenia Krakowa z Podgórzem. Trzeci Most - Most Krakusa. Zobacz jak go wznoszono - na fotografiach z Archiwum Narodowego w Krakowie (www.ank.gov.pl)
Dzięki uprzejmości Archiwum Narodowego w Krakowie prezentujemy unikatowe zdjęcia z połowy lat 90. XIX wieku, na których anonimowy, niewątpliwie zdolny fotograf świetnie wykorzystał plener, umiejętnie kadrując postacie młodych kobiet.
Ich wzory to pierwsze, co rzuca się w oczy po wejściu do starej kamienicy. Kiedyś podkreślały okazałość korytarza, ale dziś - zdewastowane - są tylko bladym odbiciem dawnej świetności. I znikają zastępowane gresami lub pseudomarmurami. Ze strachu, że całkiem przeminą, zaczęłam chodzić z aparatem po Krakowie i szukać ich pozostałości.
Szczotkowóz do czyszczenia ulic i beczkowóz do ich skrapiania, cysterny i maszyny parowe służące do wywozu nieczystości kloacznych, wózki na śmieci i wozy do przewożenia rzeczy do dezynfekcji.... - w Archiwum Narodowym w Krakowie (www.ank.gov.pl) zachowała się ciekawa dokumentacja takich właśnie miejskich urządzeń sprzed lat. Zobacz zdjęcia, projekty i rysunki.
Na kamienicach, na bramach, na zabytkowych budowlach - wszędzie tam dumnie rozpościerają skrzydła orły. Nie wierzycie? To zobaczcie.
- Podczas wycieczek dbaj o dostateczny sen, tylko bowiem mając mózg wypoczęty, możesz odnieść z wycieczki korzyść dla ducha i ciała... - radzono w 1928 roku uczniom, wybierającym się na zasłużony wakacyjny wypoczynek. Oczywiście tym, którzy w ciągu roku wykazali się należytą pilnością, udokumentowaną na świadectwie... Zobacz dokumenty z Archiwum Narodowego w Krakowie (www.ank.gov.pl)
5 czerwca 1927 roku w Krakowie rozległ się straszliwy huk. Powylatywały szyby w domach i witraże w wielu kościołach. Spadające szkło i raniło wielu mieszkańców Krakowa i okolic. Przyczyną była potężna eksplozja w prochowni, ulokowanej w Witkowicach. Zobacz, jak relacjonowała to wydarzenie ówczesna prasa i jak udokumentowali wybuch fotografowie.
Upał, żar leje się z nieba - co w takie dni robili dawniej krakowianie? Pluskali się w Wiśle, opalali się na rozległej piaszczystej plaży, grali w w piłkę lub w karty. Panowie prężyli muskuły i wciągali brzuchy, panie w gustownych strojach kąpielowych opalały kończyny... Zobacz zdjęcia z Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl)
Być może nie byłoby międzynarodowego futbolu pod Wawelem, gdyby nie kowboje, Indianie i cyrkowcy. Ponad sto lat temu, gdy rodziła się historia polskiej piłki, krakowianie wpatrzeni byli w egzotycznych przybyszy z Dzikiego Zachodu.
Kolejna fotozagadka rozwiązana - nasz czytelnik, pan Jerzy Majka, odnalazł miejsce uwiecznione na przedwojennej fotografii z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Dokąd maszerują ludzie w maskach przeciwgazowych? Gdzie znajduje się ta krakowska restauracja? I którędy prowadził szlak motocyklowej sztafety? Wspólnie z pracownikami Narodowego Archiwum Cyfrowego prosiliśmy czytelników o pomoc w uzupełnieniu opisów tych przedwojennych zdjęć. Dwa z nich zostały rozszyfrowane bez cienia wątpliwości.
Most Krakusa (Trzeci Most), Most Piłsudskiego (Czwarty Most), kolejowy, Dębnicki... Jedne budowali saperzy, inne - cywilne ekipy. Zobacz, jak powstawały i jak dawniej wyglądały krakowskie przeprawy. Fotografie z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl)
Na śniegu i na lodzie, na sankach i na łyżwach - dawne zimowe zabawy w Krakowie. Grano nawet w curling... Zobacz zdjęcia z Narodowego Archiwum Cyfrowego (nac.gov.pl)
Wczorajsze gazety (w tym Gazeta Wyborcza), list z opisem obecnej sytuacji - to m.in. znalazło się w kapsule czasu - kuli, która po konserwacji wróciła na dach krakowskiego kościoła oo. Dominikanów. - Oby te listy dotrwały w jak najlepszym stanie. Czytajcie, a jak już będziecie czytać, wspomnijcie nas - zwracał się do przyszłych pokoleń o. Paweł Kozacki OP.
Było jeszcze ciemno, kiedy porucznik Stawarz wszedł do pokoju pani Wisłockiej, rzucił okiem na stosik, mruknął, że nieźle, nieźle, po czym garść wstążeczek zapakował do kieszeni munduru. I poszedł wyzwalać Kraków z rąk austriackiego zaborcy.
- Kraków powziął decyzję, by Kopiec Józefa Piłsudskiego usypać - mówił Walery Sławek do tłumów zgromadzonych 6 sierpnia 1934 r. na Sowińcu. Rozpoczęte wówczas oficjalnie sypanie Kopca zakończono w lipcu 1937 roku. Przez plac budowy przewinęły się rzesze ludzi: Kopiec sypali dorośli i dzieci, przedstawiciele różnych służb i zawodów, politycy i krakowscy piłkarze, powstańcy roku 1863 i zagraniczne delegacje - co można zobaczyć na zdjęciach pochodzących z Narodowego Archiwum Cyfrowego (audiovis.nac.gov.pl).
Kraków uczcił 94. rocznicę wyzwolenia spod władzy zaborczej. Uroczystości odbyły się na Rynku Głównym, w Podgórzu i na cmentarzu Rakowickim. Zorganizowano też bieg o szablę kapitana Antoniego Stawarza - bohatera tamtych dni - oraz wystawę prac plastycznych w magistracie.
Na Wawelu zawisła hitlerowska flaga, Rynek Główny przemianowano na plac Adolfa Hitlera, ważne budynki i obiekty sportowe służyły za miejsce apeli, defilad i innych uroczystości, urządzanych przez niemieckiego okupanta, tramwaje ?tylko dla Niemców?... Zobacz wojenny Kraków na propagandowych zdjęciach. Fotografie te znajdują się dziś w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego (audiovis.nac.gov.pl).
Błoto, wysypane i rozbijane młotami kamienie. Ludzie w góralskich kapeluszach albo w furażerkach, pchający taczki z ziemią. Machiny i inżynierowie z mapami. Tak w latach 30. powstawała droga z Krakowa do Zakopanego. Zobacz niezwykłe zdjęcia z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego (audiovis.nac.gov.pl).
Dawniej Wisła w Krakowie tętniła życiem. Pływały po niej barki z drewnem i węglem, kursowały pasażerskie statki i promy. Rybacy wypływali na małych łódkach, by zastawiać sieci. Odbywały się regaty. U podnóża Wawelu pluskali się i wylegiwali na plaży krakowianie. Dowodem są fotografie z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego (audiovis.nac.gov.pl).
Udana transplantacja głowy, na razie owadziej. Nowy gumowy aparat ratowniczy z wiosełkami; bolszewicka strażnica o wyglądzie czapki sołdata; dogorywające ryby z Dunajca sprzedane na marynaty dla letników; matrymonialne anonse - wszystko to można przeczytać w Ilustrowanym Kuryerze Codziennym z 15 września 1928 roku.
W sukmanach, chustach, czapkach z pawim piórem, na weselu, na dożynkach czy ślubie hrabiego - zobacz, jak prezentują się Krakowiacy na fotografiach z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego (audiovis.nac.gov.pl).
Cracovia to podobno klub, którego nawet Bóg nie kocha. Mimo to od lat przyciąga kibiców. - To kwestia dobrego smaku - przekonują fani. Tym wierniejsi, im bardziej dołuje drużyna. W tym sezonie ?Pasy? chcą znów wygrywać. Na przekór losowi.
Można odżałować "sznycla" i "bajoka", ale nie walczyć o zwrot "na pole"?! Z krakowskiego języka znikają bardzo krakowskie słowa, na ich miejsce wprowadzają się te, którymi mówią do nas ogólnopolskie media.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)