To pañstwa bêd± decydowa³y o tym, kto stanie na czele ich delegacji podczas obchodów 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz - t³umaczy Piotr Cywiñski, dyrektor Muzeum Auschwitz. I dodaje: - Najwa¿niejsi go¶cie to byli wiê¼niowie.
Mieszkañcy Ochotnicy, Podhala i ca³ego regionu, w istocie nigdy siê nie poddali i zawsze niez³omnie trwali przy swoim. Przy wolno¶ci i przy ojczy¼nie - mówi³ prezydent Andrzej Duda podczas uroczysto¶ci "Krwawej Wigilii" w Ochotnicy Dolnej w Ma³opolsce.
Muzeum Armii Krajowej w Krakowie zaprezentuje now± wystawê czasow±. Jej tematem s± republiki partyzanckie, czyli obszary wyzwolone samodzielnie przez AK i inne formacje zbrojnego podziemia latem 1944 r.
Na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz trudno sobie wyobraziæ obecno¶æ Rosji, która najwyra¼niej nie rozumie warto¶ci, jak± jest wolno¶æ - mówi Piotr Cywiñski, dyrektor Muzeum Auschwitz.
W przededniu 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz, przypadaj±cej w styczniu 2025 r., Muzeum Auschwitz planuje rozpocz±æ prze³omowy projekt, który pozwoli zachowaæ pamiêæ o ocala³ych - dowiaduje siê "Wyborcza".
Wystawa "1. Samodzielna Brygada Spadochronowa w operacji Market Garden 1944" i konferencja naukowa odbêdzie siê 26 wrze¶nia w Muzeum Lotnictwa Polskiego.
Na stacji byli gestapowcy z psami, ale pan Leszczyñski trzyma³ mnie mocno za rêkê. Mia³ w±sy, na g³owie kapelusz i wygl±da³ bardzo oficjalnie - wspomina El¿bieta Bellak. Jej ¿ycie jest gotow± histori± na scenariusz hollywoodzkiego filmu, na szczê¶cie z dobrym zakoñczeniem. Zreszt±, gdyby nie wojna pani El¿bieta, a wtedy - Ariana Spiegel, najpewniej zosta³aby aktork±.
Na Cmentarzu Rakowickim znajduje siê zbiorowa mogi³a uchod¼ców, którzy trafili do Krakowa po upadku Powstania Warszawskiego, w pa¼dzierniku i listopadzie 1944 r. Oddzia³ IPN w Krakowie sfinansowa³ remont mogi³y, w pi±tek zosta³a ona po¶wiêcona.
Podczas prac le¶nych w K³aju (Ma³opolska) ci±gnik rolniczy najecha³ na znajduj±cy siê w ziemi pocisk z okresu II wojny ¶wiatowej. Pocisk eksplodowa³.
80 lat temu, w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku, Niemcy zlikwidowali obóz Romów mieszcz±cy siê na terenie KL Auschwitz-Birkenau. Bestialsko zamordowali wówczas ponad 4 tysi±ce mê¿czyzn, kobiet i dzieci. W KL Auschwitz-Birkenau ¿ycie straci³o w sumie blisko 21 000 Romów i Sinti z 12 krajów.
Upamiêtnieni zostali ci, którzy podczas II w. ¶w. przechodzili przez Tatry z meldunkami dla emigracyjnego rz±du i pomagali uciekaæ z okupowanej Polski.
21 literatów, którzy podczas wojny twórczo¶æ poetyck± po³±czyli z dzia³alno¶ci± konspiracyjn±, prezentuje wystawa "Poeci Podziemia. S³owo i czyn" w krakowskim Muzeum Armii Krajowej. Mo¿na zobaczyæ m.in. wydane w podziemiu tomiki, rêkopisy wierszy Krzysztofa K. Baczyñskiego oraz drukarniê.
- Nie wiedzia³em, ¿e tam s±, podejrzewam, ¿e nie wiedzia³ tak¿e mój ojciec - mówi³ prof. Micha³ Ostrowski o niespodziewanym znalezisku w swoim domu w Olkuszu. Odkryte podczas remontu cenne dokumenty Armii Krajowej trafi³y do Archiwum IPN w Krakowie.
35 kartoników ró¿nej wielko¶ci, z narysowanymi rêcznie figurkami szachowymi, znaleziono podczas prac w jednym z budynków na terenie by³ego niemieckiego obozu Auschwitz.
Kiedy po raz pierwszy us³ysza³e¶ o Goralenvolk? - pytaj± mnie znajomi spoza Podhala, na fali zainteresowania filmem "Bia³a odwaga" Marcina Kosza³ki, wiedz±c ¿e urodzi³em siê w Zakopanem. - Ju¿ w dzieciñstwie - odpowiadam.
Jest pierwsza oficjalna reakcja Zwi±zku Podhalan po premierze filmu "Bia³a odwaga" Marcina Kosza³ki. "Takich postaw niestety w czasie wojny by³o wiele, zarówno w Krakowie, jak i Warszawie" - pisz± górale.
Choæ by³y protesty przeciwko filmowi Marcina Kosza³ki, to ja postanowi³em z nim popracowaæ, by regionalizm zosta³ w nim nale¿ycie oddany. I uwa¿am, ¿e siê uda³o - mówi Jan Karpiel-Bu³ecka, rodowity góral mieszkaj±cy w Zakopanem.
By³ zdolnym fotografem, z jego zdjêæ przed wojn± robione by³y pocztówki. Podczas okupacji dokumentowa³ niemieckie zbrodnie. Du¿y zbiór fotografii Stanis³awa Pennara pozyska³ teraz nowos±decki oddzia³ Archiwum Narodowego w Krakowie.
Po wojnie mie¶ci³o siê m.in. sanatorium, ¿³obek, o¶rodek rekreacyjno-sportowy. W dawnych celach wiêziennych urz±dzono solarium. Teraz Muzeum Tatrzañskie udostêpnia odrestaurowan± willê Palace - symbol niemieckich okrucieñstw w okresie okupacji, zwany "Katowni± Podhala".
Akcja filmu "Bia³a odwaga" Marcina Kosza³ki, rozgrywa siê w czasie II wojny ¶wiatowej na Podhalu podczas prowadzenia przez Niemców akcji Goralenvolk. Jedna z mocniejszych scen to badania rasowe prowadzone przez nazistów na góralach.
"20 lat jêczeli¶my pod polskim panowaniem, a teraz wracamy pod skrzyd³a wielkiego narodu niemieckiego" - tak przywódca Goralenvolku Wac³aw Krzeptowski wita³ w Zakopanem gubernatora Hansa Franka.
Serwis SkyShowtime rozpoczyna produkcjê w³asn± w Polsce. Pierwszym jego lokalnym projektem bêdzie serialowa adaptacja etnokrymina³u "¦leboda" Ma³gorzaty Fugiel-Ku¼miñskiej oraz Micha³a Ku¼miñskiego. To wspó³czesna rzecz o Podhalu z histori± Goralenvolku w tle.
Ewakuowano mieszkañców ul. Pachla i Asnyka w Skawinie. Czê¶æ z nich schroni³a siê u rodzin i znajomych, czê¶æ czeka³a w podstawionych autobusach. Pociskiem zajêli siê saperzy.
Pierwsze o¶wiadczenie IPN o filmie "Bia³a odwaga" brzmia³o, jakby zosta³o napisane bez obejrzenia produkcji. Wygl±da na to, ¿e teraz historycy IPN film ju¿ zobaczyli. I wydali kolejne o¶wiadczenie.
Terrorystyczny atak Hamasu na Izrael by³ sta³ym w±tkiem przemówieñ podczas 79. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau. - Padaj± synowie i córki tych nielicznie wyzwolonych z obozu - mówi³a Halina Birenbaum, by³a wiê¼niarka obozu.
- Auschwitz kojarzy siê dzi¶ wielu przede wszystkim z terenem: z drutami kolczastymi, z barakami, czy wie¿ami wartowniczymi. To pusta przestrzeñ wype³niona reliktami architektury obozowej. Tymczasem dramat i znaczenie Auschwitz dotyczy nie reliktów, a cz³owieka - mówi Piotr M. A. Cywiñski, dyrektor Muzeum Auschwitz.
Piotr Cywiñski: - Okrucieñstwo nazistów nadal jest czytelne, przera¿aj±ce i nadal pobudza wyobra¼niê, na przyk³ad publicystów poszukuj±cych tak ohydnych metafor.
- Na Podhalu czuæ lêk przed tym, co ludzie zobacz± na ekranie. Ale bez sensu obwiniaæ kogo¶ za czyny dziadków. Tak samo bez sensu jest przypisywanie uczestnictwa w akcji Goralenvolk ca³emu Podhalu, co czêsto ma miejsce w naszym kraju - mówi Marcin Kosza³ka, re¿yser filmu "Bia³a odwaga".
Spraw± zajmuje siê krakowska policja. Wszystko wskazuje na to, ¿e sprawcy do zburzenia pomnika u¿yli koparki z pobliskiej budowy.
IPN nie by³ w ¿aden sposób zaanga¿owany w proces powstawania filmu "Bia³a odwaga" - takie o¶wiadczenie wyda³ Instytut, równocze¶nie przyznaj±c, ¿e na pro¶bê twórców jeden z pracowników dokona³ jego oceny.
Muzeum Krakowa zaprasza na spacer Tras± Pamiêci. Tworz± j± trzy oddzia³y: ulica Pomorska, apteka Pod Or³em oraz fabryka Emalia Oskara Schindlera. Zwiedzaniu towarzyszy has³o "Obok nas".
Miêdzynarodowe Centrum Badañ Prze¶ladowañ Nazistowskich Arolsen Archives po latach zwróci³o Bo¿enie Krupie pier¶cionek jej babci Karoliny Sitek zrabowany podczas II wojny ¶wiatowej.
Dopóki nie ma mowy o reparacjach, PiS bije histerycznie w bêbny, uznaj±c, ¿e polskie traumy nies³usznie znikaj± w cieniu traum ¿ydowskich. Kiedy jednak w grê wchodz± roszczenia finansowe, lista ofiar nagle siê zwiêksza, a traumy ¿ydowskie staj± siê wspólne.
Umia³ tak przygadaæ, ¿e w piêty sz³o, ale nie by³y to nigdy uwagi o cz³owieku - ¿e z³y, g³upi, fa³szywy; lecz o tym, jak cz³owiek postêpuje. Józef Krzeptowski, na którego wo³ano Ujek, czyli po góralsku wujek. Rodzinnie przyszyty do Wacka Krzeptowskiego, szefa Goralenvolk.
"To w³a¶nie Polacy utrzymuj± pamiêæ o pomordowanych ¯ydach" - mówi³a Irena Lauritzen z Danii, która do Czarnego Dunajca przyjecha³a w poszukiwaniu szcz±tków swoich przodków.
Obchody 81. rocznicy Zag³ady ¯ydów z Czarnego Dunajca rozpoczn± siê w poniedzia³ek 28 sierpnia.
Losy partyzantów z Gorców s± spl±tane bardziej, ni¿ siê wielu wydaje. "Ogieñ" kaza³ zabiæ "£azika" za zamordowanie kupców. A podczas wykonywania egzekucji na "£aziku" "ogniowcy" rozstrzelali grupê ¯ydów ocala³ych z Holocaustu - opowiada Jerzy Wójcik, autor ksi±¿ki "Oddzia³".
Decyzja Narodowego Banku Polskiego mia³a zostaæ odebrana ze zdumieniem przez pracowników s³owackiej ambasady. - Nie mo¿na napisaæ, ¿e sprawca mordów, tortur, samowolnych wyroków ¶mierci, nakazów wysiedlania "zachowywa³ siê jak trzeba" - mówi historyk Ludomir Molitoris, sekretarz generalny Towarzystwa S³owaków w Polsce.
Instytut Pamiêci Narodowej og³osi³ nazwiska 20 zidentyfikowanych ofiar zbrodni niemieckich i komunistycznych. S± w¶ród nich czterej partyzanci z Ma³opolski: Mieczys³aw Adamiec "Ciemny", Wincenty Cebula, Józef Orkisz "Lotny" oraz Jan Sa³apatek "Orze³".
Oko³o 20 by³ych wiê¼niów niemieckich obozów bierze udzia³ w pi±tkowych obchodach 78. rocznicy wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)