Na stacji byli gestapowcy z psami, ale pan Leszczyński trzymał mnie mocno za rękę. Miał wąsy, na głowie kapelusz i wyglądał bardzo oficjalnie - wspomina Elżbieta Bellak. Jej życie jest gotową historią na scenariusz hollywoodzkiego filmu, na szczęście z dobrym zakończeniem. Zresztą, gdyby nie wojna pani Elżbieta, a wtedy - Ariana Spiegel, najpewniej zostałaby aktorką.
Ponad 200 wydarzeń kulturalnych, koncerty, spotkania, warsztaty. Tegoroczna edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej zapowiada się imponująco, choć bez koncertu "Szalom na Szerokiej". Zdecydowały względy bezpieczeństwa i sytuacja polityczna.
Tysiące Żydów z różnych stron świata przejdzie w poniedziałek w tradycyjnym Marszu Żywych przez teren byłego niemieckiego, nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau. Towarzyszą im młodzi Polacy. W tym roku, ze względu na wojnę izraelsko-palestyńską, uroczystościom towarzyszą szczególne środki ostrożności.
Dziś nastawienie do kultury żydowskiej jest pozytywne: cmentarze żydowskie w regionie są regularnie sprzątane przez lokalne grupy młodzieżowe, prężnie funkcjonują grupy dialogu międzywyznaniowego. Żydowskie Muzeum Galicja włącza się w to wszystko, promując koncerty, filmy, wykłady, warsztaty i konferencje o tematyce żydowskiej. To zupełnie inny świat niż przed 1989 rokiem - mówi prof. Jonathan Webber, współzałożyciel Żydowskiego Muzeum Galicja.
Żydowskie Muzeum Galicja obchodzi w tym roku dwudzieste urodziny. Świętować zamierza wiosną, latem i jesienią - w programie m.in. spotkanie ze współzałożycielem instytucji, prof. Jonathanem Webberem, koncert Kroke i wycieczki po dawnych sztetlach.
- Nie wiedziałam, że jest coś takiego jak dziadek albo babcia. Nikt ich nie miał - mówiła Lili Haber, przewodnicząca Związku Krakowian w Izraelu podczas spotkania, zorganizowanego przez krakowski oddział IPN.
Przez plan "Listy Schindlera" przewinęły się setki krakowian zatrudnionych jako statyści, miasto podporządkowało się amerykańskiej ekipie filmowej. Na premierę 2 marca 1994 roku przyjechał Steven Spielberg. Filmu w Kinie Kijów jednak nie obejrzał. Zagrał za to na klarnecie z zespołem Kroke.
W sobotę 16 marca odbędzie się pierwsza edycja Święta Meiselsa - patrona jednej z ulic krakowskiego Kazimierza. W programie m.in. wykłady, koncert, spacer po Kazimierzu i możliwość skosztowania potraw kuchni żydowskiej.
1 marca Nagrodę im. Księdza Stanisława Musiała otrzymają tegoroczni laureaci: Robert Szuchta -historyk, nauczyciel i publicysta oraz Agnieszka Cahn, aktywistka i badaczka, przywracająca pamięć o myślenickich Żydach.
Unikatowe fotografie Oświęcimia z lat 1939-1940 zakupiło Muzeum Żydowskie. Prawdopodobnie należały do rodziny nazistowskiego lekarza dr. Hermanna Barmeyera. Klisze odnaleziono w Brunszwiku.
Siedem Żydówek - z Niemiec, Polski, Grecji, Hiszpanii, Węgier, Słowacji i Czech - to bohaterki wystawy "Herstories: Losy europejskich Żydówek w XX wieku". Historie kobiet opowiada Żydowskie Muzeum Galicja, dla którego to pierwsza ekspozycja otwarta dla gości.
Terrorystyczny atak Hamasu na Izrael był stałym wątkiem przemówień podczas 79. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau. - Padają synowie i córki tych nielicznie wyzwolonych z obozu - mówiła Halina Birenbaum, była więźniarka obozu.
Piotr Cywiński: - Okrucieństwo nazistów nadal jest czytelne, przerażające i nadal pobudza wyobraźnię, na przykład publicystów poszukujących tak ohydnych metafor.
Elon Musk przyjechał do Krakowa i Auschwitz-Birkenau z wyraźną biznesową i polityczną agendą, która wskazuje, jak może wyglądać przyszłość mediów. Jest to przyszłość straszna.
"Jak wiele ludzkich istnień udałoby się ocalić, gdybyśmy w 1939 roku mieli media społecznościowe takie jak X?". Elon Musk w Krakowie nie został rozliczony z mowy nienawiści, jakiej w social mediach jest coraz więcej. Zamiast tego roztaczał utopijną wizję mediów społecznościowych. Mówił też o wojnie Izraela z Hamasem. - Czas skończyć z myśleniem, że słabszy zawsze ma rację. Słabi też mogą zabijać. I mogą być źli - mówił Elon Musk.
Bez oficjalnej delegacji, zdjęć i oświadczeń, ale w pojedynkę, z wizytą prywatną. Multimiliarder Elon Musk odwiedził w poniedziałek Muzeum Auschwitz-Birkenau. Tak przekonuje, że oskarżenia o antysemityzm kierowane w jego stronę były błędne.
Sprawą zajmuje się krakowska policja. Wszystko wskazuje na to, że sprawcy do zburzenia pomnika użyli koparki z pobliskiej budowy.
Ważniejsza niż ten okropny akt była reakcja całej Polski, a ta dla nas jest całkowicie pozytywna. Widzimy, że Polska stoi z nami i chce trwać - wielokulturowa, otwarta dla wszystkich. Dla nas, Żydów, też - mówił Jonathan Ornstein.
Brak choinki i świec adwentowych w Knesecie nie jest aktem przemocy i nie buduje nienawiści do chrześcijaństwa. Braku choinki nie da się zrównać z gaśnicą proszkową, nienawiścią i obłędem w oczach. O tym wszystkim ksiądz Isakowicz-Zaleski powinien wiedzieć.
Jak podkreślają autorzy projektu, to najprawdopodobniej pierwsza tak dokładna mapa, ukazująca teren, przemiany i pozostałości getta w Krakowie. W popularnonaukowej publikacji wydanej przez krakowski oddział IPN oprócz mapy znajdziemy tekst opisujący historię krakowskiego getta i wiele historycznych oraz współczesnych zdjęć.
"Wolna Palestyna", "Stop okupacji, stop apartheidowi", "Stop genocide in Gaza", "Zachód odwraca oczy" - takie m.in. hasła pojawiły się na sobotniej, propalestyńskiej manifestacji w Krakowie.
Odkrycie na placu budowy apartamentowca w Olkuszu. Podczas prac nad drogą dojazdową znaleziono kilkadziesiąt fragmentów zabytkowych, kamiennych macew. Nagrobki przewieziono na teren cmentarza żydowskiego, docelowo mogą jednak trafić gdzie indziej.
- Można było zorganizować protest w środę, czwartek, sobotę. Ale Palestyńczycy zdecydowali, żeby ogłosić demonstrację w piątek wieczorem, w szabat. I to w Światowy Dzień Dżihadu - uważa Michał Zajda z Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Krakowie.
Rabin Boaz Pash mówił: - To nie jest wojna. Wojną nie jest zabicie 200 młodych ludzi na koncercie. Wojną nie jest porywanie babci, która przeżyła Holokaust. Wojną nie jest porywanie dzieci i trzymanie ich w klatce. To jest barbarzyństwo, to napad nie tylko na każdego Izraelczyka czy Żyda, ale to napad na każdego wolnego człowieka, napad na moralność!
Od piętnastu lat podróżuje po świecie fotografując środowiska chasydzkie i jednocześnie obserwuje ortodoksyjną społeczność żydowską w Krakowie. Jest jedną z nielicznych kobiet spoza niej, którą chasydzi zapraszają na swoje uroczystości.
W Żydowskim Muzeum Galicja otwarcie wystaw fotografii "Kroke" Agnieszki Traczewskiej. Artystka obserwuje i fotografuje ortodoksyjną społeczność żydowską od 15 lat. Ma w kolekcji setki zdjęć.
Dopóki nie ma mowy o reparacjach, PiS bije histerycznie w bębny, uznając, że polskie traumy niesłusznie znikają w cieniu traum żydowskich. Kiedy jednak w grę wchodzą roszczenia finansowe, lista ofiar nagle się zwiększa, a traumy żydowskie stają się wspólne.
"To właśnie Polacy utrzymują pamięć o pomordowanych Żydach" - mówiła Irena Lauritzen z Danii, która do Czarnego Dunajca przyjechała w poszukiwaniu szczątków swoich przodków.
"Nie tylko Kroke" - taki przekorny tytuł nadali autorzy najnowszemu opracowaniu dotyczącemu historii Żydów krakowskich. Bo jak tłumaczą, tego tysiącletniego współistnienia nie da się zawęzić do jednego wymiaru.
Władze Czarnego Dunajca chcą odkupić od Gminy Żydowskiej w Krakowie budynek dawnej synagogi. W środku chcą uruchomić muzeum, organizować wystawy oraz koncerty, z których skorzystają m.in. turyści i kuracjusze powstającego tam uzdrowiska.
To nie przypadek, że cztery podstawowe elementy tworzące nas i nasz świat - ziemia, ogień, woda i powietrze - pojawiają się na samym początku Tanachu, czyli Biblii hebrajskiej.
Kim są obecnie Żydzi i Żydówki w Polsce i jak produktywnie rozmawiać o współczesnych uwikłaniach historycznych? Zanim rozpocznie się 32. Festiwal Kultury Żydowskiej, o Żydach tu i teraz oraz ich społeczności przez pryzmat sztuki opowie FestivALT.
Powrót Szalom na Szerokiej, tradycyjne koncerty w synagodze Tempel, namiot FKŻ przy ulicy Józefa oraz wiele warsztatów do wyboru, m.in. klezmerskich, kulinarnych i plastycznych. Tak zapowiada się 32. Festiwal Kultury Żydowskiej. Żywiołem tej edycji jest powietrze. Bilety trafią do sprzedaży 8 maja.
W małopolskich Słomnikach trwa remont rynku. Na gruzowisku mieszkańcy znaleźli fragment macewy pochodzącej z dawnego cmentarza żydowskiego. Dopiero po naszej interwencji służby archeologiczne zabezpieczyły nagrobek, ale prace przy budowie nie zostały wstrzymane.
Motywem przewodnim tegorocznego Marszu Żywych jest uhonorowanie heroizmu Żydów podczas Zagłady. Odbywa się on 80 lat po wybuchu powstania w getcie warszawskim, w 75. rocznicę powstania Izraela i 35. rocznicę pierwszego marszu.
Trudno wyjaśnić barbarzyństwo, które miało miejsce podczas II wojny światowej. Równie trudno o nim opowiedzieć - w obliczu Zagłady słowa są bezsilne. Zespół Fabryki Emalia Oskara Schindlera zebrał relacje tych, którzy jako pierwsi podjęli się badania zbrodni na ludności żydowskiej.
Losy partyzantów z Gorców są splątane bardziej, niż się wielu wydaje. "Ogień" kazał zabić "Łazika" za zamordowanie kupców. A podczas wykonywania egzekucji na "Łaziku" "ogniowcy" rozstrzelali grupę Żydów ocalałych z Holocaustu - opowiada Jerzy Wójcik, autor książki "Oddział".
- 80 lat to zaledwie wczoraj - przypominali organizatorzy Marszu Pamięci, który przeszedł ulicami miasta w 80. rocznicę likwidacji getta w Krakowie. Podkreślali, że choć pamięć jest ważna, ważniejsze są świadectwa solidarności z żyjącymi.
Przejdą z placu Bohaterów Getta aż do KL Plaszow na pamiątkę drogi, którą w 1942 r. pokonało nawet 6 tysięcy Żydów zamkniętych wcześniej w krakowskim getcie. "Był to symboliczny koniec życia żydowskiego w Krakowie, które zaczęło odradzać się dopiero po roku 1989" - mówią organizatorzy Marszu Pamięci.
Jak wyglądało życie codzienne społeczności żydowskiej na Podgórzu, zanim powstało tutaj getto? Kto należał do elity gminy wyznaniowej? Kim byli członkowie rodziny Feldmanów? Muzeum Podgórza zaprasza do obejrzenia nowej wystawy "Zanim wyrosły mury. Żydzi w Podgórzu".
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.